Zamonaviy hayotda bolalarning gadjetlar va ekranlar oldida o‘tkazadigan vaqti ko‘plab ota-onalarni tashvishga solmoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
Internet, ijtimoiy tarmoqlar va mobil qurilmalar bilan bog‘liq muammolar, jumladan depressiya, uyqusizlik hamda xulq-atvordagi o‘zgarishlar ko‘p muhokama qilinadi. Biroq olimlar bu boradagi xavotirlarning har doim ham ilmiy asosga ega emasligini ta’kidlamoqdalar.
Amerika Psixologiya Assotsiatsiyasi tomonidan 2021 yilda olib borilgan tadqiqot ekranlar bilan bog‘liq tashvishlarning ortiqcha ekanligini ko‘rsatdi. Tadqiqotda 2015–2019 yillarda chop etilgan 33 ta ilmiy ish tahlil qilindi.
Natijalarga ko‘ra, ekran oldida o‘tkaziladigan vaqt ruhiy muammolarga juda kam ta’sir qiladi. Ekran vaqti umumiy tushuncha bo‘lib, uning ta’siri turlicha bo‘lishi mumkin.
Bolalar video o‘yin o‘ynayaptimi yoki foydali ma’lumot o‘qiyaptimi, yolg‘izmi yoki do‘stlari bilan muloqotda bo‘layaptimi – bularning har biri ruhiy holatga turlicha ta’sir ko‘rsatadi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, muammo ko‘pincha ekran o‘zida emas, balki yolg‘izlik va ijtimoiy ajralganlikda bo‘ladi.
Masalan, ruhiy tushkunlikdan aziyat chekayotgan bolalar orasida ekran oldida ko‘p vaqt o‘tkazadiganlar ko‘proq yolg‘iz qoladi. 2016–2018 yillarda 9 dan 12 yoshgacha bo‘lgan 11 500 nafar bolaning ishtirokida o‘tkazilgan yirik tadqiqotda ekran va miyadagi bog‘lanish o‘zgarishlari o‘rganildi.
Ammo olimlar ekran vaqti ruhiy yoki kognitiv muammolarga sabab bo‘lishini isbotlovchi aniq dalil topmadi. Shu natijalarni inobatga olgan holda, olimlar va ruhshunoslar ota-onalarni farzandlarining ekran bilan munosabatiga ehtiyotkorlik bilan yondashishga chaqirmoqdalar.
Foydali va zararli kontentni ajratish, bolalar uchun ishonchli va sog‘lom muhit yaratish juda muhim hisoblanadi. Ota-onalar farzandlarining ruhiy salomatligini asrashda faollik ko‘rsatishi lozim.
