AQSHning sobiq prezidenti Donald Tramp Rossiya rahbari Vladimir Putin bilan Alyaskada o‘tkazilgan uchrashuvdan keyin Yevropa yetakchilariga butun Ukraina hududidagi Donbassni Rossiyaga topshirish taklifini ilgari surgani haqida manbalar xabar bermoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
Ushbu ma’lumotlar The New York Times nashri tomonidan o‘z manbalariga asoslanib tarqatilgan. Manbalarning ta’kidlashicha, Tramp Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy Donbassning qolgan qismini Rossiyaga berishga rozi bo‘lsa, tinchlik kelishuvi tezroq amalga oshishi mumkinligini taklif qilmoqda.
Ushbu ssenariyga ko‘ra, qurolli to‘qnashuvlar to‘xtatiladi va Kiyev uchun xavfsizlik kafolatlari ta’minlanadi. Hozircha rasmiylar bu borada hech qanday qaror qabul qilmagan, ma’lumotlar faqat manbalar orqali tarqalmoqda.
Donald Tramp 15 avgust kuni Putinning ishtirokida uchrashuv o‘tkazdi. Suhbattan so‘ng u Zelenskiy, Yevropa Ittifoqi mamlakatlari rahbarlari, NATO bosh kotibi va Yevrokomissiya rahbari bilan telefon orqali muloqot qilgani ma’lum bo‘ldi.
Bu aloqalar siyosiy vaziyatni tezda baholash va keyingi qadamlarni muvofiqlashtirishga qaratilgan. Oq uyda 18 avgust kuni Tramp va Zelenskiy o‘rtasida uchrashuv rejalashtirilgan.
Agar muzokaralar muvaffaqiyatli yakunlansa, 22 avgustda Rossiya va Ukraina prezidentlari ishtirokida uch tomonlama yig‘ilish tashkil etilishi mumkinligi haqida xabarlar mavjud. Bu uchrashuvda kelishuvning mazmuni, shartlari va vaqti bo‘yicha texnik masalalar tezda hal qilinishi kutilmoqda.
Ammo Donbass masalasi siyosiy, huquqiy va gumanitar jihatlarni o‘z ichiga oladi. “Hudud – tinchlik” tamoyili yuzasidan ichki va xalqaro maydonda turli fikrlar mavjud.
Kiyev uchun xavfsizlik kafolatlari qanday ta’minlanishi, ularni kim va qanday mexanizmlar orqali nazorat qilishi hozircha aniq emas. Shuningdek, o‘t ochishni to‘xtatish tashabbusi muhim bosqich sifatida ko‘rilmoqda.
Agar bu jarayon bosqichma-bosqich amalga oshirilsa, gumanitar vaziyat yengillashadi, evakuatsiya va tiklanish uchun “tirik koridor” ochilishi mumkin. Biroq bularning barchasi tomonlar o‘rtasidagi ishonch, kafolatlar va nazorat mexanizmlariga bog‘liq.
Yevropa poytaxtlarida ushbu taklif har tomonlama diqqat bilan o‘rganilmoqda. Keyingi qadamlar AQSH, Yevropa Ittifoqi va Ukraina o‘rtasidagi kelishuv hamda Moskva bilan muloqotdagi “qizil chiziqlar” saqlanishiga qarab belgilanadi.
Hozircha e’tibor 18 avgustdagi Oq uyda o‘tkaziladigan suhbat va undan keyingi uch tomonlama uchrashuvga qaratilgan. Xulosa qilib aytganda, Donbass masalasida “tinchlik evaziga hudud” formulasi atrofida jiddiy muhokamalar boshlandi.
Manbalarning takliflari amalga oshadimi yoki yo‘qmi, bugungi muhokamalar ertangi qarorlar yoki yangi savollar paydo bo‘lishiga sabab bo‘lishi mumkin. Eng asosiy jihat shundaki, har qanday siyosiy yechim insoniy omil va xavfsizlik kafolatlari bilan uyg‘un bo‘lishi lozim.
