Hindistonda chiqindilar evaziga ovqat olish tizimi kengaymoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
Ambikapur shahrida ochilgan “Chiqindi kafe” loyihasi aholining hayot tarzi va shahar muhitini sezilarli darajada o‘zgartirmoqda. Ushbu kafe mehmonlardan pul talab qilmaydi, balki ular olib kelgan plastik chiqindilar evaziga to‘liq ovqat yoki nonushta taqdim etiladi.
Bu tashabbus shahardagi plastik chiqindilarni kamaytirishga va kam ta’minlangan fuqarolarni qo‘llab-quvvatlashga xizmat qiladi. Loyihaning qoidalari oddiy: bir kilogramm plastik chiqindi olib kelgan kishi guruch, sabzavot, karri, dal, roti, salat va tuzlamadan iborat tushlik oladi.
Yarim kilogramm plastik evaziga esa nonushta beriladi. Bu tizim nafaqat bepul ovqat manbai, balki aholining chiqindilarni yig‘ishga bo‘lgan qiziqishini oshiradi.
2019 yilda ishga tushirilgan “Chiqindi kafe” shahar hokimiyati tomonidan moliyalashtiriladi. Shu vaqt ichida 23 tonnadan ortiq plastik chiqindi yig‘ilib, samarali qayta ishlangan.
2019 yilda shaharda yiliga 5,4 tonna plastik chiqindi poligonga yuborilgan bo‘lsa, 2024 yilda bu ko‘rsatkich 2 tonnagacha kamaygan. Natijada Ambikapur Hindistonning eng toza shaharlaridan biriga aylangan.
Hatto 16 gektarlik chiqindi poligoni yopilib, uning o‘rnida park tashkil etilgan. Shuningdek, shaharda har kuni 480 nafar ayol eshikma-eshik yurib chiqindilarni yig‘ib, oyiga 8-10 ming rupiy maosh oladi.
20 ta maxsus markazda chiqindilar 60 turga ajratilib, plastik yo‘l qurilishi yoki qayta ishlovchi korxonalarga yuboriladi. Nam chiqindilar kompost qilinadi, qolgan qismi esa sement zavodlarida yoqilg‘i sifatida foydalaniladi.
Ambikapur tajribasi boshqa shaharlarda ham qo‘llanilmoqda. Masalan, G‘arbiy Bengaldagi Siliguri shahrida plastik evaziga ovqat beriladi.
Telanganadagi Mulugu shahrida bir kilogramm plastik uchun bir kilogramm guruch, Karnatakaning Mysuru shahrida esa 500 gramm plastik evaziga nonushta taqdim etiladi. Uttar-Pradeshda plastik chiqindilar evaziga ayollar uchun gigiyenik vositalar tarqatilmoqda.
Hatto Kambodjada ham shunday dastur amalga oshirilmoqda. Mutaxassislar fikricha, bunday tashabbuslar dunyoda yillik ishlab chiqarilayotgan 400 million tonna plastik chiqindilarning zararini kamaytirishda muhim o‘rin tutadi, chunki hozirda plastik chiqindilarning atigi 9 foizi qayta ishlanadi.
O‘zbekistonda ham chiqindi muammosi dolzarb hisoblanadi. Faqat Toshkent shahrida yiliga 1,5 million tonnadan ortiq maishiy chiqindi yig‘iladi.
Mutaxassislar Ambikapur tajribasi singari loyihalar mamlakatimizda joriy etilsa, ekologik holat yaxshilanishi va aholi chiqindilarni saralashga o‘rganishi mumkinligini ta’kidlamoqda.
