AQSH Prezidenti Donald Tramp hokimiyatga kelganidan so‘ng o‘zining 200-farmonini imzoladi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
Ushbu farmonga ko‘ra, “Mudofaa vazirligi” nomi “Urush vazirligi” deb o‘zgartirilishi taklif qilindi. Bu qaror Tramp va uning jamoasi uchun muhim siyosiy g‘alaba hisoblanadi.
Biroq, farmon to‘liq kuchga kirishi uchun AQSH Kongressining roziligi zarur, va bu ehtimol kam. Kongressda ikki partiya o‘rtasida bu masalada kelishuvga erishish qiyinligi sababli, rasmiy nomlanish ehtimoli past.
Shunga qaramay, Tramp bu o‘zgarishni norasmiy tarzda ham qo‘llab-quvvatlamoqda. Uning fikricha, so‘zlarning kuchi katta bo‘lib, “mudofaa”dan “urush”ga o‘tish AQSHning global maydondagi pozitsiyasini mustahkamlashga xizmat qiladi.
Tarixdan ma’lumki, AQSH mustaqillikka erishgach, Mudofaa vazirligi aslida “Urush vazirligi” nomi bilan faoliyat yuritgan. 1947 yilda bu nom o‘zgartirilgan.
Bugungi kunda esa Tramp va uning tarafdorlari ushbu nomni qayta tiklashni istamoqda. Bu esa AQSHning global raqobatda yanada qat’iy va kuchli pozitsiyaga ega bo‘lish istagini anglatadi.
Sovet Ittifoqi qulagach, dunyo ko‘p qutblilikka o‘tgan. AQSHga strategik raqib sifatida Xitoy Xalq Respublikasi ko‘rilmoqda.
Shuningdek, Rossiya, Yevropa Ittifoqi, Hindiston ham dunyoda ko‘p qutblilikning asosiy ishtirokchilari hisoblanadi. 3 sentabr kuni Xitoy Ikkinchi jahon urushi tugaganining 80 yilligi munosabati bilan katta harbiy parad o‘tkazdi.
Unda Xitoy o‘zining eng zamonaviy qurol-aslahalarini namoyish etdi. Oldingi yillarda Xitoy harbiy texnikasining ko‘pchiligini Rossiyadan xarid qilgan bo‘lsa, bugungi kunda u o‘zining harbiy salohiyatini mustaqil ravishda rivojlantirmoqda va zamonaviy qurol ishlab chiqaruvchi davlatga aylangan.
Paradda Xitoy turli raketalar, dronlar, robotlar va lazer qurollarini ko‘rsatdi. Ushbu qurollar kelajak urushlariga mo‘ljallangan bo‘lib, ekspertlar va siyosatchilar tomonidan katta e’tibor bilan qabul qilindi.
Biroq, ko‘pchilik namoyish qilingan qurollar hali real jang maydonida sinovdan o‘tmagan. Shu bilan birga, Rossiyaning 9 may paradlarida ko‘rsatgan qurollari ham keyingi Rossiya-Ukraina urushida kutgan samarani bermadi.
Bu holat zamonaviy harbiy texnika samaradorligi va jangovar tajriba masalalariga oid savollarni keltirib chiqarmoqda. Xitoyning harbiy paradida eng muhim voqealardan biri uning yadroviy triadaga ega ekanligini ochiq e’lon qilishi bo‘ldi.
Bu esa Xitoyning strategik qudratini yanada oshirishga qaratilgan signal sifatida qabul qilindi. Trampning “Mudofaa vazirligi” nomini “Urush vazirligi”ga o‘zgartirish tashabbusi va Xitoyning harbiy ko‘rsatmalari fonida global qurollanish poygasi kuchaymoqda.
Bu jarayonda dunyoda ko‘p qutblilik kuchayib bormoqda. Ayniqsa, Yevrosiyo qit’asining markazida joylashgan Markaziy Osiyo mintaqasi geosiyosiy ahamiyatga ega.
Shu bois, O‘zbekiston va boshqa Markaziy Osiyo davlatlari o‘zaro integratsiya, birlik va birdamlikni mustahkamlash orqali uzoq muddatli barqarorlikni ta’minlashi lozim. Katta davlatlar o‘rtasidagi raqobat va qurollanish poygasi sharoitida xalqaro huquqning samarali ishlashi muhim ahamiyatga ega, biroq mintaqa davlatlari o‘zaro hamkorlikni kuchaytirish orqali yanada mustahkam pozitsiyaga ega bo‘lishlari kerak.
