Eronda ilgari so‘ngan deb hisoblangan Taftan vulqoni qayta faollashmoqda. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Bu haqda joriy yilning 7-oktyabrida “Advancing Earth and Space Sciences” ilmiy jurnalida chop etilgan tadqiqotda ma’lum qilindi. Mutaxassislar Taftan vulqoni 710 ming yil davomida harakatsiz holatda bo‘lganini ta’kidlaydi, biroq yangi tadqiqot natijalari uning faoliyatida o‘zgarishlar yuzaga kelganini ko‘rsatmoqda.
Sputnik kuzatuvlari natijasida 2023-yildan 2024-yilgacha bo‘lgan davrda vulqon cho‘qqisi taxminan 9 santimetrga ko‘tarilgani aniqlangan. Bu yer ostidagi bosim va magmaning harakati kuchayganidan darak beradi.
Taftan tubida issiq suyuq moddalar va gazlar to‘planishi yoki magmaning yer yuzasiga yaqinlashishi vulqonning qayta faollashishiga sabab bo‘lishi mumkin. 2024-yilda mahalliy aholi vulqon atrofida tutun va kul chiqindilarini ham kuzatgan, bu esa vulqonda jonlanish borligini ko‘rsatadi.
Tadqiqot rahbari, vulqonolog Pablo Gonsales Taftanni “so‘ngan” emas, balki “harakatsiz” holatdagi vulqon deb atash to‘g‘ri ekanini ta’kidladi. Uning fikricha, yer osti bosimi o‘sishda davom etmoqda va bu kelajakda sezilarli energiya chiqishiga olib kelishi mumkin.
Gonsalesning hisob-kitoblariga ko‘ra, vulqon teshiklaridan kuniga taxminan 20 tonna gaz – oltingugurt dioksidi, suv bug‘i, vodorod sulfidi va ftorid vodorodi chiqmoqda. Bu ko‘rsatkich vulqonning faol jarayonlar markazida ekanini tasdiqlaydi.
Taftan vulqoni dengiz sathidan taxminan 4000 metr balandlikda joylashgan bo‘lib, Eronning janubi-sharqidagi Siston va Balujiston viloyatlarida, Pokiston bilan chegaradosh hududda joylashgan. Eng yaqin yirik shahar Zahedan vulqondan 160 kilometr uzoqlikda joylashgan.
Olimlar aholini ortiqcha xavotirga tushmaslikka chaqirmoqda. Hozircha portlash yoki katta energiya chiqishi alomatlari kuzatilmayapti, biroq Eron rasmiylari vulqon faoliyatini doimiy nazoratda ushlab turishi zarur.
Shu yil boshida Indoneziyada faol vulqon otilishi aviaqatnovlar to‘xtatilishiga sabab bo‘lgan edi. Mutaxassislar fikricha, geologik jarayonlarning faollashuvi global iqlimga ham ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
