AQSH prezidenti Donald Tramp Iordan daryosining G‘arbiy sohilini Isroil tomonidan anneksiya qilish rejasiga qat’iy qarshi ekanligini ma’lum qildi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
U bu haqda “The Time” jurnaliga bergan intervyusida so‘zlagan. Trampning ta’kidlashicha, u arab davlatlari yetakchilariga ushbu masalada va’da bergan va bu va’dani buzish AQSHning mintaqadagi mavqeiga jiddiy zarar yetkazishi mumkin.
Prezidentning so‘zlariga ko‘ra, Isroil G‘arbiy sohilni rasman qo‘shib olishga harakat qilsa, AQSH tomonidan berilayotgan barcha yordam to‘xtatilishi mumkin. U bunday qadamga yo‘l qo‘yilmasligini, chunki arab mamlakatlari AQSHga katta ko‘mak berganini ta’kidladi.
Mazkur intervyu 15-oktyabrda berilgan bo‘lsa-da, uning jurnalda chop etilishi Isroil parlamenti – Knesset G‘arbiy Sohilga oid qonun loyihasini birinchi o‘qishda qabul qilgan kuniga to‘g‘ri keldi. 22-oktyabrda qabul qilingan bu hujjat Isroilning G‘arbiy Sohildagi hududlarga suverenitetini joriy etishni nazarda tutadi.
Loyiha to‘liq kuchga kirishi uchun yana uch marta ovoz berishdan o‘tishi zarur. Bu qaror xalqaro maydonda keskin munozaralarga sabab bo‘ldi.
So‘nggi kunlarda Isroilda bo‘lgan AQSH vitse-prezidenti Jey Di Vens ham bu qonun loyihasini qattiq tanqid qildi. U buni siyosiy qadam emas, balki ahmoqona siyosiy harakat deb atadi va shaxsan o‘ziga haqorat sifatida qabul qilganini bildirdi.
Shuningdek, AQSH davlat kotibi Marko Rubio ham anneksiya rejalari Tramp ma’muriyati tomonidan ishlab chiqilgan G‘azo sektoridagi tinchlik rejalariga xavf tug‘dirishi mumkinligini ta’kidladi. Ma’lumot uchun, Isroil parlamenti joriy yil iyul oyida ham Iordan daryosining G‘arbiy sohilini “yahudiy xalqi tarixiy vatanining ajralmas qismi” deb e’tirof etgan hujjatni qabul qilgan.
Bu qaror xalqaro hamjamiyat tomonidan qattiq tanqid qilingan. 1967 yilgi urushdan keyin Isroil G‘arbiy sohil hududida noqonuniy turar joylar qurishni davom ettirmoqda.
Hozirga kelib, bu hududda 160 ga yaqin yahudiy manzilgohlari barpo etilgan va 700 mingdan ortiq yahudiy aholisi yashamoqda. Xalqaro tashkilotlar, jumladan BMT, bu qurilishlarni bosqinchilik va xalqaro huquqni buzish deb baholaydi.
2016-yil 23-dekabrda BMT Xavfsizlik Kengashi Isroildan ishg‘ol ostidagi Falastin yerlarida turar joylar qurishni darhol to‘xtatishni talab qilgan. “Peace Now” inson huquqlari tashkiloti ham Isroil hukumatining bu harakatlarini qoralab, G‘arbiy sohilni to‘liq ishg‘ol qilish maqsadida amalga oshirilayotganini bildirgan.
Shuningdek, 460 dan ortiq jahon yahudiy ziyolilari – olimlar, siyosatchilar va madaniyat vakillari tomonidan tarqatilgan bayonotda Isroildan ishg‘ol ostidagi Falastin hududlarida aparteid va genotsid siyosatiga barham berish talab qilingan. Tahlilchilar fikricha, Trampning bu bayonoti uning Isroilga qarshi pozitsiyaga o‘tganini anglatmaydi.
Aksincha, u Tel-Avivni strategik ittifoqchi sifatida qo‘llab-quvvatlashda davom etmoqda. Eslatib o‘tamiz, Tramp 2017-yil dekabr oyida Quddusni Isroil poytaxti sifatida tan olgan edi.
Bu qaror falastin ma’muriyati va Vashingtonning Yevropa ittifoqidagi hamkorlari tomonidan keskin tanqid qilingan. Hozirgi vaziyat esa yana keskinlashmoqda.
Isroilning yangi anneksiya harakatlari mintaqadagi tinchlik jarayonini murakkablashtirishi va G‘arbiy sohildagi ziddiyatlarni kuchaytirishi mumkinligi haqida xavotir bildirilyapti.
