Yer haroratining o‘zgarishi kutilmagan yo‘nalishda davom etishi mumkin. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Olimlarning fikricha, global isish o‘rniga yangi sovuq davr boshlanishi ehtimoli bor. Germaniyaning Bremen shahridagi MARUM dengiz va atrof-muhit fanlari markazi tadqiqotchilari bu masalada qator xulosalarga kelgan.
Mutaxassislar ta’kidlashicha, sayyora iqlimining barqarorligi faqat tog‘ jinslarining yemirilishi va karbonatning ushlanishi bilan cheklanmaydi. Bu jarayonga biologik omillar, jumladan, suv o‘tlari, fosfor aylanmasi va okeanning kislorod tizimi ham katta ta’sir ko‘rsatadi.
Odatda yomg‘ir suvlari karbonat angidridni yutib, tog‘ jinslarini yeritadi. Bu jarayonda ajralgan moddalar okeanga tushadi va marjon yoki chig‘anoqlar shaklida saqlanadi.
Shu orqali Yer tabiiy “termostat” sifatida harakat qiladi. Biroq tarixda bu mexanizm ishlamay qolgan davrlar ham bo‘lgan va bu butun sayyoraning muz bilan qoplanishiga olib kelgan.
Yangi tadqiqotlarga ko‘ra, suv o‘tlari va fosfor aylanmasi iqlim o‘zgarishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Havo isishi natijasida suvlarga ko‘proq fosfor tushadi, bu esa suv o‘tlarining tez ko‘payishiga olib keladi.
Suv o‘tlari fotosintez orqali karbonat angidridni yutadi va o‘lgach, uglerodni okean tubiga olib tushadi. Shu bilan birga, suvdagi kislorod miqdori pasayadi va fosfor to‘planishi kuchayadi.
Natijada okeanlarda uglerod miqdori oshib, bu Yerning sovishiga sabab bo‘ladi. Tadqiqotchilar Hyulse va Endi Ridjvellning modeli shuni ko‘rsatadiki, bunday jarayonlar qadimda keskin muzlik davrlarini keltirib chiqargan.
Hozirgi kunda atmosferadagi kislorod darajasi yuqori bo‘lgani uchun, shunday ssenariy takrorlansa ham, u qadar qattiq sovuq bo‘lmasligi taxmin qilinmoqda. Ammo olimlar uzoq muddatda bu jarayon insoniyat uchun yangi iqlim muvozanati davrini boshlab berishi mumkinligini aytmoqda.
Shuningdek, BMT ma’lumotlariga ko‘ra, iqlim o‘zgarishi natijasida har yili Yer yuzida 10 million gektardan ortiq o‘rmon maydoni yo‘qolmoqda. Bu jarayon ekologik muvozanat va tabiiy resurslar uchun katta xavf tug‘dirayotgani qayd etilmoqda.
