Oksford lug‘ati 2025 yilning "yil so‘zi" sifatida "g‘azabni qo‘zg‘atuvchi xo‘rak" iborasini tanladi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Ushbu atama ingliz tilida "rage bait" deb yuritilib, internetda foydalanuvchilar e’tiborini jalb qilish va ularni muayyan mazmun bilan o‘zaro muloqotga tortish uchun his-tuyg‘ularni manipulyatsiya qilishga asoslangan usulni ifodalaydi. Bu turdagi kontent asosan g‘azab yoki norozilikni qo‘zg‘atish, munozaralarga sabab bo‘lish maqsadida yaratiladi.
Oksford lug‘ati noshiri Oxford University Pressning ta’kidlashicha, bu atama so‘nggi bir yil ichida uch baravar ko‘p qo‘llanila boshlangan. Kasper Gratvol, Oxford Languages prezidenti, bu hodisani izohlar ekan, internetda inson hissiyotlaridan foydalanish va ularga ta’sir o‘tkazish o‘sib borayotganini qayd etdi.
Unga ko‘ra, ilgari internet faqat qiziqishlarni jalb qilishga xizmat qilgan bo‘lsa, bugunga kelib insonning tuyg‘ulari va javob reaksiyalarini boshqarishga intilmoqda. Bu esa onlayn madaniyatning yangi bosqichiga qadam qo‘yilayotganini ko‘rsatadi.
Oksford lug‘ati 2024 yilda "miya chirishi" (brain rot) iborasini yil so‘zi deb tanlagan edi. Bu atama ijtimoiy tarmoqlarda foydasiz ma’lumotlarni ortiqcha iste’mol qilish sababli insonning psixologik va bilish qobiliyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishini anglatadi.
Gratvolning fikricha, 2024 va 2025 yillarning tanlangan so‘zlari bir-biri bilan bog‘liq. Ular g‘azab va norozilik orqali insonning e’tiborini tortuvchi va bu jarayonni kuchaytiruvchi algoritmlarning ta’sirini ifodalaydi.
Natijada, bunday uzluksiz jarayon insonni ruhiy charchoqqa olib keladi. Oxirgi yillarda internetda manipulyatsion usullar kengayib bormoqda.
Bu esa foydalanuvchilarga virtual olamda ehtiyotkor bo‘lish zaruratini eslatadi.
