So‘nggi yillarda Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi (MDH) moliyaviy sohada sezilarli o‘zgarishlarni amalga oshirdi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
2025 yil oxirida e’lon qilingan rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, MDHga a’zo davlatlar o‘zaro savdo hisob-kitoblarida asosan milliy valyutalardan foydalanishga o‘tgan. 2024–2025 yillar davomida amalga oshirilgan to‘lovlarning 96 foizi milliy pul birliklarida bajarilgan.
Bu haqda MDH bosh kotibi Sergey Lebedev ma’lum qildi. Sergey Lebedevning ta’kidlashicha, global zaxira valyutalaridan voz kechish va milliy valyutalarga o‘tish barqaror tendensiyaga aylangan.
Shunga o‘xshash holat Yevroosiyo iqtisodiy ittifoqida ham kuzatilmoqda, bu yerda milliy valyutalardagi hisob-kitoblar ulushi 93 foizga yetgan. Ushbu jarayon mintaqada dedollarlashtirishning ortga qaytmasligini ko‘rsatmoqda.
To‘g‘ridan-to‘g‘ri milliy valyutalarda hisob-kitoblarga o‘tishning asosiy sababi iqtisodiy xavfsizlik masalalari bilan bog‘liq. Hamdo‘stlik ijroiya qo‘mitasining ma’lumotiga ko‘ra, jahon valyutalaridan foydalanish hozirgi geopolitik sharoitda xatarli bo‘lib, tranzaksiyalar bloklanishi yoki aktivlar muzlatilishi ehtimoli mavjud.
Milliy valyutalarga o‘tish esa iqtisodiy mustaqillikni ta’minlaydigan barqaror tizimni shakllantirgan. Moliyaviy suverenitet jarayoni real iqtisodiyotning o‘sishi bilan birga kechmoqda.
Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, so‘nggi to‘rt yil ichida MDH doirasidagi tovar ayirboshlash hajmi 18 foizga oshgan. 2024 yil yakuniga ko‘ra, MDH davlatlarining yalpi ichki mahsuloti 4,5 foizga o‘sgan.
MDHning hozirgi yutuqlariga asos soluvchi kelishuvlar ancha avval imzolangan. Jumladan, Erkin savdo hududi to‘g‘risidagi shartnoma bojxona bojlari va boshqa to‘siqlarni kamaytirib, milliy valyutalarda hisob-kitoblarni osonlashtirgan.
Bu esa transchegaraviy operatsiyalar xarajatlarini qisqartirishga yordam bergan. Eslatib o‘tamiz, MDH davlatlari o‘rtasida To‘lov ittifoqini yaratish bo‘yicha dastlabki kelishuv 1994 yilda imzolangan.
Biroq milliy valyutalarda ommaviy hisob-kitob qiladigan infratuzilma 2024 yilga kelib to‘liq shakllandi va samarali ishlay boshladi.
