O‘zbekiston hukumati mamlakat bo‘ylab vaqtinchalik savdo nuqtalarining tashqi ko‘rinishini tizimlashtirish va yagona standartga keltirish maqsadida islohotlarni boshlab berdi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi.
Vazirlar Mahkamasi tomonidan 2025 yil 31 iyuldagi 478-sonli qarorga muvofiq, respublikada kichik arxitektura shakllari uchun yagona me’moriy standart joriy etiladi. Huquqiy asoslarsiz yer maydonlarida o‘rnatilgan ob’ektlar buziladi.
Ushbu chora shahar makonini tartibga solish va uning estetik ko‘rinishini yaxshilashga qaratilgan keng ko‘lamli kampaniyaning bir qismidir. Ilgari Toshkent shahrida binolar va reklama konstruksiyalari uchun dizayn kodi ishlab chiqilib, joriy etilgan edi.
Yangi qoidalar doirasida barcha vaqtinchalik inshootlarning ikki bosqichli inventarizatsiyasi o‘tkaziladi. Birinchi bosqich sentyabr oyining birinchi kunigacha markaziy ko‘chalar va tuman markazlarini qamrab oladi.
Ikkinchi bosqichda esa oktyabr oyining birinchi kunigacha qolgan hududlar tekshiriladi. Qonuniy bo‘lmagan ob’ekt egalari faoliyatini qonuniylashtirish yoki uni to‘xtatib, maydonlarni bo‘shatish majburiyatiga ega bo‘ladi.
Islohotning asosiy elementi sifatida 2026 yil fevralgacha keng qamrovli dizayn kodi ishlab chiqilib, tasdiqlanishi rejalashtirilgan. Ushbu hujjat savdo pavilyonlari va kiosklarning tashqi ko‘rinishi uchun aniq talablarni belgilaydi.
Diqqat markazida arxitektura muhitiga uyg‘unlik, piyodalar uchun qulaylik, sanitariya va yong‘inga qarshi xavfsizlik qoidalariga rioya etish turadi. Ijara shartnomalariga ega tadbirkorlar uchun yangi standartlar tasdiqlanguncha o‘z savdo nuqtalarining konstruksiyalarini o‘zgartirishga vaqtincha taqiq joriy etiladi.
Bu qoidani buzganlar bilan ijara shartnomalari bekor qilinib, ob’ektlar buziladi va kelajakda yangi shartnoma tuzish huquqi berilmaydi. Hukumatning bu qadamlariga tadbirkorlar orasida turlicha munosabat bildirilmoqda.
Bir tomondan, savdo sohasida tartib o‘rnatish va shahar muhitini yaxshilash zarurligi tan olinmoqda. Boshqa tomondan, mahalliy hokimiyat va huquq-tartibot organlarining tekshiruvlar va buzilish jarayonida noqonuniy harakatlar qilishidan xavotir bildirilmoqda.
Oldingi holatlarda noqonuniy deb topilgan ob’ektlarni buzishda tadbirkorlarga oldindan xabar berilmagani va ularni qonuniylashtirish imkoniyati berilmagani haqida shikoyatlar bo‘lgan. Hokimiyat esa noqonuniy inshootlar ko‘pincha sug‘orish tizimlariga zarar yetkazishi, piyoda va transport harakatiga to‘sqinlik qilishi hamda shaharlarning me’moriy ko‘rinishini buzishini ta’kidlamoqda.
Dunyo amaliyotida dizayn kodlari shahar muhitini tartibga solishda keng qo‘llaniladigan vositadir. Eng mashhur misollardan biri sifatida ko‘plab Yevropa shaharlarining tarixiy markazlarida yuzalar, reklama belgilarining turi, yo‘l qoplamalarining materiali va hatto ranglar palitrasi qat’iy belgilangan tartiblar keltiriladi.
