Uran sayyorasining Ariel yo‘ldoshida muz qoplami ostida suyuq suv mavjud bo‘lishi mumkinligi haqida yangi ilmiy ma’lumotlar paydo bo‘ldi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Olimlar o‘tkazgan tadqiqotlarga ko‘ra, bu yer ostidagi okean Yerdagi Tinch okeanidan ancha chuqurroq bo‘lishi ehtimoli mavjud. Ushbu kashfiyot xalqaro “Icarus” jurnalida e’lon qilindi.
Ariel Uran sayyorasining eng yorqin va to‘rtinchi yirik yo‘ldoshi hisoblanadi. Uning yuzasi qadimiy kraterlar bilan qoplangan bo‘lib, ayrim hududlari nisbatan yangiroq geologik tuzilishga ega.
Mutaxassislar bu o‘zgarishlarni muzli vulqonlarning faoliyati bilan bog‘lamoqda. Shuningdek, yo‘ldosh yuzasidagi yoriqlar, tizmalar va grabenlar ichki bosim hamda tashqi kuchlanishlarning ta’sirini ko‘rsatadi.
Olimlar Arielning orbital harakatidan kelib chiqadigan to‘lqin kuchlanishi modellarini geologik xaritalar bilan solishtirib, bir qator xulosalarga keldi. Ma’lum bo‘lishicha, o‘tmishda yo‘ldoshning orbita ekssentrikligi hozirgidan 40 barobar yuqori bo‘lgan.
Agar muz ostida okean mavjud bo‘lsa, uning bosimi yuzani deformatsiyalashga va katta yoriqlar hosil bo‘lishiga sabab bo‘lgan. Hisoblashlarga ko‘ra, Arieldagi okean chuqurligi 170 kilometrgacha yetishi mumkin.
Solishtirish uchun aytadigan bo‘lsak, Yerdagi Tinch okeanining o‘rtacha chuqurligi atigi 4 kilometrni tashkil etadi. Bu ko‘rsatkichlar Arielni Quyosh tizimidagi eng noyob yo‘ldoshlardan biriga aylantiradi.
Bundan tashqari, tadqiqotchilar Uranning boshqa yo‘ldoshi Miranda ham muz osti okeanlariga ega bo‘lishi mumkinligini ilgari surgan. Jon Xopkins universiteti Amaliy fizika laboratoriyasi olimlaridan biri Tom Nordxaymning ta’kidlashicha, Uran tizimida global okeanlar mavjudligini ko‘rsatuvchi dalillar tobora ko‘paymoqda.
Bu esa Quyosh tizimidagi suv resurslari haqidagi bilimlarimizni kengaytiradi. Hozircha insonlar Ariel va Mirandaning faqat janubiy yarimsharlarini kuzata olgan.
Kelajakda amalga oshiriladigan maxsus missiyalar ushbu yo‘ldoshlardagi okeanlarning mavjudligini tasdiqlashi va ularning evolyutsiya jarayonlarini o‘rganishga imkon yaratishi kutilmoqda. Shuningdek, yaqinda Mars sayyorasida uzunligi 15 ming kilometrga yetadigan qadimiy daryo izlari topilgani haqida ham xabar berilgan.
Ushbu topilmalar insoniyatning kosmos va suv resurslari haqidagi bilimlarini yanada boyitmoqda.
