AQSh sobiq prezidenti Donald Tramp ma’muriyati Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi urushni tugatish maqsadida yangi tinchlik rejasi taklifini e’lon qildi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Bir nechta nufuzli xalqaro nashrlar, jumladan, *Axios*, *Reuters*, *Financial Times* va *The Economist* bu rejani yoritib o‘tdi. Xabarlarga ko‘ra, rejada Donesk viloyatining katta qismini Rossiyaga berish, Qrim va Donbassni Rossiya hududi sifatida tan olish, shuningdek, Zaporijjya va Xersondagi front chizig‘ini muzlatish kabi qator takliflar ilgari surilgan.
Bu esa Ukraina va uning ittifoqchilari tomonidan “katta yon berish” sifatida baholanmoqda. Reja 28 banddan iborat bo‘lib, Ukraina qo‘shinlarini Doneskdan olib chiqish va har ikki tomon uchun harbiylardan xoli zona yaratishni nazarda tutadi.
Shuningdek, Rossiyaning Donesk va Luhansk hududlariga armiya joylashtirish huquqi cheklanadi. Zaporijjya va Xerson oblastlaridagi front chizig‘i esa hozirgi holatda saqlanib qoladi.
Keyinchalik muzokaralar orqali bu hududlarning qaysi qismi Ukrainaga qaytarilishi hal etilishi mumkin, ammo bu borada aniq mexanizm hozircha ishlab chiqilmagan. Rejaning eng bahsli qismi — AQSh va Yevropa davlatlarining Qrim va Donbassni Rossiya hududi sifatida rasman tan olishi, lekin Ukrainani bunga majburlamasligi.
Shuningdek, Ukraina armiyasi sonini sezilarli darajada qisqartirish, uzoq masofali raketa zarbalarini qo‘llash imkoniyatlarini cheklash ham ko‘zda tutilgan. *Financial Times* xabariga ko‘ra, Kiyev rus tiliga rasmiy maqom berish va Rus pravoslav cherkoviga alohida huquqiy maqom tan olish kabi talablarni ham qabul qilishi mumkin.
Reja, shuningdek, chet el qo‘shinlarini Ukraina hududiga joylashtirishni qat’iy taqiqlaydi. AQSh bu imtiyozlar evaziga Rossiyaning kelajakdagi harbiy tajovuzlariga qarshi Ukrainaga xavfsizlik kafolatlari berishni taklif qilmoqda.
Ammo bu kafolatlar qanday ishlashi borasida hozircha aniq ma’lumot yo‘q. Ukraina bu rejaga keskin qarshi chiqdi.
Prezident Vladimir Zelenskiy rejani muhokama qilish uchun Anqarada rejalashtirilgan uchrashuvni bekor qildi. Ukraina yetakchilari bunday masalalarni Yevropa davlatlari ishtirokida kengroq formatda muhokama qilishni ma’qul ko‘rmoqda.
Zelenskiy Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdo‘g‘anga vositachilik uchun minnatdorchilik bildirib, Ukraina har qanday tinchlik tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlashga tayyor ekanini ta’kidladi. Yevropa davlatlari bu tashabbusga ehtiyotkorlik bilan qaramoqda.
Ayrim mamlakatlar AQSh va Rossiya o‘zaro kelishuvga urinyapti, degan xavotirda. Shu bilan birga, Kreml muzokaralarni davom ettirishga tayyorligini bildirdi va tanaffus uchun Kiyevni aybladi.
Xulosa qilib aytganda, Tramp ma’muriyatining yangi rejasi xalqaro maydonda jiddiy bahs-munozaralarga sabab bo‘lmoqda. Bu tashabbus urushni yakunlashga xizmat qiladimi yoki yangi siyosiy bosqichga yo‘l ochadimi, hozircha noma’lum.
