So‘nggi yillarda sun’iy intellekt inson hayotining ajralmas qismiga aylangan. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
Shu bilan birga, mutaxassislar uning nafaqat imkoniyatlari, balki tabiatga ta’sirini ham jiddiy o‘rganmoqda. Yirik texnologiya kompaniyalari ishlab chiqayotgan SI modellari qancha energiya va suv sarflayotgani haqida hisobotlar tayyorlamoqda.
Ma’lumotlarga ko‘ra, Google’ning Gemini chat-boti ekologik jihatdan samaraliroq hisoblanadi. Hisobotlarda aytilishicha, Gemini orqali bitta so‘rov yuborish uchun sarflanadigan energiya oddiy televizorni 9 soniya tomosha qilishga teng — 0,24 vatt-soat.
Bu jarayonda chiqariladigan karbonat angidrid miqdori 0,03 grammdan oshmaydi. Suv iste’moli esa taxminan 0,26 millilitrni tashkil etadi, bu besh tomchi suvga teng.
SI modellari, jumladan Gemini va ChatGPT kabi tizimlar ma’lumotlar markazlarida ishlaydi. Minglab serverlar issiqlik hosil qiladi, ularning barqaror ishlashi uchun sovutgich sifatida katta miqdorda suv sarflanadi.
Suv haroratni pasaytiradi va uskunalarning uzluksiz faoliyatini ta’minlaydi. Google ma’lumotlariga ko‘ra, ularning modellari chiqaradigan karbonat angidrid miqdori ancha past.
Masalan, OpenAI’ning ChatGPT modeli bitta so‘rov uchun taxminan 2,9 vatt energiya sarflaydi va 4,3 gramm uglerod gazi chiqaradi. Bu ko‘rsatkichlar Google Gemini bilan solishtirganda sezilarli farqni ko‘rsatadi.
Xalqaro energetika agentligi ogohlantirishicha, keyingi besh yil ichida energiyaga bo‘lgan talab ikki baravarga ko‘payishi mumkin va yiliga qariyb 945 teravatt soat energiya sarflanadi. Bu esa texnologiyalar rivojlanishi bilan tabiatga tushayotgan bosimning oshishini anglatadi.
Google so‘nggi hisobotlarida 2019 yildan buyon kompaniyaning karbonat angidrid emissiyasi 51 foizga oshgani qayd etilgan. Buning asosiy sababi sun’iy intellektni ishga tushirish uchun zarur uskunalar ishlab chiqarish va yig‘ish jarayonidir.
Shu bilan birga, kompaniya modellarning samaradorligini oshirishga qaratilgan ishlarni davom ettirmoqda. 2024 yil avgustidan boshlab energiya sarfi 33 barobarga, uglerod izi esa 44 barobarga kamaygani ta’kidlanmoqda.
Biroq muammolar ham mavjud. Masalan, Google Gemini bir kunda qancha so‘rov qaytarayotgani haqida aniq ma’lumot bermaydi.
Shu sababli umumiy energiya va resurs sarfini hisoblash qiyin kechmoqda. Mutaxassislar bunday holat ekologiyaga ta’sirning to‘liq ko‘rinmasligiga olib kelishi mumkinligini ta’kidlamoqda.
Sun’iy intellekt inson hayotini yengillashtirishda muhim rol o‘ynaydi. Biroq uning tabiatga ta’siri ham doimiy nazoratda bo‘lishi zarur.
Ekologlar va mutaxassislar bu jarayonda ochiqlik va aniq hisobotlar taqdim etish muhimligini ta’kidlamoqda. Bu orqali texnologiyalar rivojlanishi bilan atrof-muhit muhofazasi o‘rtasida muvozanat saqlanishi mumkin.
