So‘nggi yetti oy ichida Suriya muvaqqat prezidenti Ahmad ash-Shar’aga qarshi uchta suiqasdning oldi olingani haqida Yaqin Sharqdagi bir qator nashrlar, xususan, Isroilning “Yedioth Ahronoth” gazetasi ma’lumotlariga tayanib xabar berdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
Biroq, ushbu ma’lumotlar mustaqil rasmiy manbalar tomonidan to‘liq tasdiqlanmagan. Birinchi urinish mart oyida Damashq shahridagi Qasr al-Shaab saroyi yaqinida amalga oshirilmoqchi bo‘lgan.
Turkiya xavfsizlik kuchlari tezkor harakat qilib, gumonlanuvchini neytrallashtirdi. Ikkinchi suiqasd rejalari Ahmad ash-Shar’aning Suriyaning Iordaniya bilan chegaradosh Dar’a shahriga safaridan oldin aniqlanib, Suriya va Turkiya xavfsizlik idoralari hamkorligida muvaffaqiyatli bartaraf etildi.
Uchinchi urinish esa, manbalarga ko‘ra, eng jiddiy hisoblanib, Damashqda ash-Shar’aning doimiy harakat yo‘nalishida yashirincha amalga oshirilmoqchi edi. Maxsus xizmatlar bu harakatni ham vaqtida aniqlab, oldini olishdi.
Isroil va arab manbalariga ko‘ra, aholi orasida ortiqcha vahima va sarosima yuzaga kelmasligi uchun Ahmad ash-Shar’a suiqasdlar haqida axborotni cheklashni buyurgan. Rasmiy tasdiq bo‘lmaguncha bu ma’lumotlarga ehtiyotkorlik bilan qarash tavsiya etiladi.
Shuningdek, “Hay’at tahrir ash-Shom” guruhi 2024 yil 8 dekabrda Bashar Asad boshqaruvining ag‘darilishida muhim rol o‘ynagani aytiladi. Ushbu voqealar natijasida Ahmad ash-Shar’a mamlakatning amaliy rahbari sifatida tanilgan.
Bu xulosalar ham mustaqil manbalar tomonidan to‘liq tasdiqlanmagan. Isroil davlatining diaspora masalalari bo‘yicha vaziri Amixay Chikli yaqinda Ahmad ash-Shar’ani terrorchi deb atab, uni yo‘q qilish chaqirig‘i bilan chiqish qilgani xalqaro e’tiborni tortdi.
Siyosiy vaziyat murakkablashishi xavfsizlik sohasida ham keskinliklarni kuchaytirmoqda. Turkiya ommaviy axborot vositalarining xabar berishicha, Damashq rahbariyati Anqaradan mudofaa salohiyatini oshirish, chegara xavfsizligini mustahkamlash hamda qurolli guruhlarga qarshi kurashda yordam so‘ragan.
Turkiya tomoni ta’lim, amaliy tajriba almashish va texnik ko‘mak ko‘rsatishni davom ettirishini bildirdi. Turkiya mudofaa vazirligi bayonotida mintaqada siyosiy birlik va hududiy yaxlitlikni qo‘llab-quvvatlash, barqaror tinchlikni ta’minlash asosiy maqsad sifatida ko‘rsatildi.
Suiqasdlar haqidagi ma’lumotlar fonida Suriyadagi kuchlar muvozanati yana bir bor e’tibor markazida. Agar berilgan ma’lumotlar rost bo‘lsa, himoya tizimlari o‘zaro hamkorlikda faol ishlamoqda.
Biroq, to‘liq rasmiy va texnik ma’lumotlar taqdim etilmaguncha barcha xulosalar shartli hisoblanadi. Kuzatuvchilar uchun asosiy savol shuki, uchta urinishdan so‘ng xavfsizlik tuzilmalari qanday profilaktik choralar ko‘rmoqda?
Kortej yo‘nalishlarini o‘zgartirish, signallar shifrlash tizimini yangilash, mahalliy axborot beruvchilar tarmog‘ini kengaytirish kabi choralarga oid ma’lumotlar hozircha cheklangan. Mintaqadagi siyosiy vaziyat doimiy o‘zgaruvchan bo‘lib, yuqori lavozimdagi shaxslarga nisbatan tahdidlar gibrid shaklda yuzaga kelmoqda.
Mahalliy guruhlar, tashqi ta’sirlar, axborot operatsiyalari va terrorchilik tarmoqlari bir vaqtda faollashishi mumkin. Shu bois Suriya va Turkiya xavfsizlik hamkorligining kelajakdagi rivojlanishi katta ahamiyat kasb etmoqda.
Xulosa qilib aytganda, so‘nggi voqealar yuqori siyosiy lavozimdagi shaxslar himoyasida ham zaifliklar mavjudligini ko‘rsatmoqda. Uchta suiqasd urinishlari omad bilan bartaraf etilgan bo‘lsa-da, tahdid darajasi yuqori saqlanmoqda.
Telegram, ochiq manbalar va xalqaro diplomatik kanallar orqali kelayotgan signal va ma’lumotlarni diqqat bilan kuzatish zarur. Barqaror xavfsizlik – bu uzluksiz va doimiy jarayon hisoblanadi.
