Jahon meteorologiya tashkiloti tomonidan e’lon qilingan so‘nggi tadqiqot insoniyat uchun jiddiy tashvish uyg‘otmoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
Ma’lumotlarga ko‘ra, dunyo bo‘ylab milliardlab odamlar har kuni ifloslangan havodan nafas olmoqda. Bu holat har yili 4,5 milliondan ortiq insonning erta vafot etishiga sabab bo‘lmoqda.
Mutaxassislar havo ifloslanishining asosiy manbalaridan biri sifatida o‘rmon yong‘inlarini ko‘rsatmoqda. Yong‘indan chiqqan tutun zarrachalari yuzlab va minglab kilometr uzoqlikka tarqalib, nafaqat mahalliy hudud, balki butun qit’alarni zaharlamoqda.
Tadqiqot ishtirokchilaridan biri ta’kidlaganidek, Pireney yarim orolidagi yong‘inlar rekord darajada kuchaygan mavsumda tutun G‘arbiy Yevropaga yetib bordi va butun qit’ani qamrab olishi mumkinligi kuzatildi. Hisobotda 2024 yilda havo sifati keskin yomonlashgan hududlar alohida qayd etilgan.
Jumladan, Chili, Braziliya, Ekvador, Kanada, Markaziy Afrika va Sibir mintaqalarida PM 2.5 zarrachalari me’yordan ancha yuqori darajada bo‘lgan. Shu bilan birga, ayrim hududlarda havo sifatida ijobiy o‘zgarishlar ham sezilmoqda.
Xususan, Sharqiy Xitoy va Yevropaning ayrim qismlarida chiqindilar sezilarli darajada kamaydi. Olimlarning fikricha, bu davlat va shaharlar darajasida ko‘rilgan qat’iy chora-tadbirlarning natijasidir.
Masalan, Shanxay shahrida yangi bog‘lar tashkil etilishi, daraxtlar ekilishi havo sifatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Shuningdek, avtomobillar harakati ko‘p bo‘lishiga qaramay, yo‘llarda elektr transport vositalarining ulushi oshgani qayd etilgan.
Mutaxassislar oltingugurt dioksidi va azot oksidlari kabi ifloslantiruvchi moddalar qat’iy nazorat ostida kamayayotganini ta’kidlashmoqda. Biroq yer yuzasidagi ozon, ya’ni smogning asosiy tarkibiy qismi hali ham yuqori darajada saqlanib qolmoqda.
Olimlar davlatlarni havo ifloslanishi bilan kurashishda yanada hushyor bo‘lishga chaqirmoqda. Chunki bu muammo inson salomatligi, tabiat va kelajak avlodlarning hayoti uchun katta ahamiyatga ega.
