Dunyo olimlari insoniyatni jiddiy ekologik xavf haqida yana bir bor ogohlantirdi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Kanadaning MakGill universiteti tadqiqotchilari tayyorlagan so‘nggi hisobotda issiqxona gazlarining chiqindilari hozirgi tezlikda davom etsa, dengiz sathining ko‘tarilishi global miqyosdagi ekologik ofatga aylanishi mumkinligi ta’kidlangan. Hisobotda kelgusi yuz yil ichida dengiz sathi sezilarli darajada oshishi, natijada qirg‘oqbo‘yi shaharlar asta-sekin suv ostida qolishi kutilayotgani ko‘rsatildi.
Bunday holat iqtisodiy zarar keltirib, millionlab odamlarning yashash joylarini yo‘qotish xavfini yaratadi. Olimlarning fikriga ko‘ra, ayniqsa Afrika, Janubi-sharqiy Osiyo, Janubiy va Markaziy Amerikadagi shaharlar katta xavf ostida.
Bu hududlarda aholi zich yashaydi va kichik suv toshqinlari ham portlar, sanoat zonalari hamda madaniy meros obyektlariga katta zarar yetkazishi mumkin. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, o‘rganilgan hududlardagi 840 milliondan ortiq binolarning 136 millioni 2100-yilgacha dengiz sathining taxminan 20 metrga ko‘tarilishi oqibatida bevosita zarar ko‘radi.
Bu nafaqat binolar, balki yirik infratuzilma tizimlari, elektr stansiyalari va transport tarmoqlarini ham xavf ostiga qo‘yadi. Professor Erik Galbraytning ta’kidlashicha, iqlim o‘zgarishi va suv sathining ko‘tarilishi inson hayotining barcha sohalariga ta’sir qiladi.
Uning so‘zlariga ko‘ra, okean yaqinida yashamasangiz ham, uning oqibatlari sizga yetib keladi. Hisobotda bu ma’lumotlar faqat ilmiy tahlil emas, balki shaharsozlik, arxitektura, qurilish va rivojlantirish sohalaridagi mutaxassislar uchun amaliy qo‘llanma bo‘lishi lozimligi ko‘rsatib o‘tilgan.
Ular ushbu natijalardan kelajakdagi zararlarni kamaytirish va xavfsiz shahar modellarini yaratishda foydalanishlari kerak. Shuningdek, har bir mamlakat iqlim siyosatini qayta ko‘rib chiqishi, issiqxona gazlari chiqindilarini kamaytirish hamda tabiiy muhitni muhofaza qilish borasida qat’iy choralar ko‘rishi zarurligi ta’kidlangan.
Bundan avval Buyuk Britaniyaning Sautgempton universiteti olimlari Efiopiyaning Afar mintaqasi ostida Yer qa’ridan ritmik tarzda ko‘tarilayotgan eritilgan mantiya oqimlarini aniqlagan edi. Ular bu jarayonni “yurak urishi”ga o‘xshatib, Afrika qit’asining asta-sekin yorilib, yangi okean paydo bo‘lishi mumkinligini bildirgan.
Mutaxassislarning fikricha, bunday tabiiy jarayonlar insoniyatni yangi geologik davrga olib chiqmoqda. Inson faoliyati bilan bog‘liq ta’sirlar bilan birlashganda, Yer iqlimida ilgari kuzatilmagan o‘zgarishlar yuz berishi mumkin.
Shu sababli, ekologik xavflarni kamaytirish va iqlim siyosatini kuchaytirish bo‘yicha global hamkorlik muhim ahamiyatga ega.
