Iqtisodiyot bo‘yicha Nobel mukofoti sohibi Klaudiya Goldinning yangi tadqiqotiga ko‘ra, dunyoda tug‘ilish darajasining pasayishi ayollarning mustaqilligi bilan bog‘liq. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Tadqiqotda aytilishicha, bugungi kunda ko‘plab ayollar turmush qurmasdan yoki davlat yordamisiz ham o‘z hayotini mustaqil tashkil qilmoqda. Bu esa demografik ko‘rsatkichlarga bevosita ta’sir ko‘rsatmoqda.
Olimning fikricha, ayollarning ta’lim olish, kasb tanlash va reproduktiv salohiyatni boshqarish imkoniyatlari kengaygani natijasida tug‘ilish darajasi pasaygan. Iqtisodiy o‘sish avvalgidek aholi sonining ko‘payishiga olib kelmayapti.
Masalan, Shvetsiya va AQShda tug‘ilish darajasi nisbatan yuqori bo‘lsa, Gretsiya va Janubiy Koreyada bu ko‘rsatkich ancha past. Bugungi kunda dunyo davlatlarining yarmidan ko‘pida tug‘ilish koeffitsiyenti 2,1 darajadan past bo‘lib, bu aholining tabiiy yangilanishi uchun yetarli emas.
Qizig‘i, ushbu davlatlarda dunyo aholisining qariyb ikki uch qismi yashaydi. Goldinning so‘zlariga ko‘ra, asosiy muammolardan biri — erkak va ayollar o‘rtasidagi rollar bo‘yicha kutilmalar nomutanosibligidir.
Ayollar tenglikni istasa-da, jamiyatda hali ham an’anaviy qarashlar kuchli. Bu holat ayniqsa Yaponiya, Koreya, Italiya va Ispaniyada yaqqol namoyon bo‘ladi.
Tadqiqotda AQShdagi o‘zgarishlar 1970-yillarda boshlanganiga e’tibor qaratiladi. Masalan, 1950 yilda tug‘ilgan va oliy ma’lumotga ega ayollar orasida o‘rtacha farzandlar soni 1,64 gacha kamaygan.
Goldinning fikricha, bu jarayonning ildizi davlatning bolalarni parvarish qilish bo‘yicha yetarli yordam ko‘rsatmasligida. Agar bunday qo‘llab-quvvatlash tizimi yaxshilansa, ayollar nafaqat ish bozorida faol bo‘lar edi, balki oilada ham barqarorlik va tenglik ta’minlanardi.
