Yaqinda AQSH prezidenti Donald Tramp yangi tahrirdagi Milliy xavfsizlik strategiyasini imzoladi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Bu hujjat AQSH ijro hokimiyati tomonidan har 3-4 yilda bir marta ishlab chiqilib, prezident tomonidan tasdiqlanadi va Kongressga taqdim etiladi. Unda AQSHning tashqi siyosati, xavfsizlik va barqarorlik masalalaridagi asosiy yondashuvlari belgilab beriladi.
Mazkur strategiya avvalgi yondashuvlardan jiddiy farq qiladi. Ayniqsa, NATO va Yevropa Ittifoqiga bo‘lgan munosabatlarda sezilarli o‘zgarishlar kuzatilmoqda.
Bu o‘zgarishlar Yevropa Ittifoqi va NATOga a’zo davlatlarda norozilik uyg‘otdi. Hujjatda Rossiya endilikda “dushman” yoki “raqib” sifatida ko‘rsatilmagan, balki Rossiya–Ukraina urushini tezroq yakunlash va Moskva bilan aloqalarni tiklash taklif qilingan.
NATOning kengayishi va yangi a’zolar qo‘shilishiga esa tanqidiy munosabat bildirilgan. AQSH strategiyasi Yevropa davlatlarini o‘z xavfsizlik va barqarorlik mas’uliyatini mustaqil ravishda o‘z zimmalariga olishga undamoqda.
Shu sababli, AQSH o‘z diqqatini boshqa mintaqaga qaratmoqchi. Gap Hind-Tinch okeani mintaqasi haqida ketmoqda.
AQSHning asosiy maqsadi Xitoy Xalq Respublikasini tiyib turishdir. NATOdan chiqish rejalashtirilmayotgan bo‘lsa-da, alyansdagi ishtirokini kamaytirish va resurslarini Xitoy tahdidiga qarshi yo‘naltirish niyatida.
Keyingi ikki o‘n yillikda AQSH siyosati tobora Xitoyga qaratilgan. 1990-yillarda Xitoy boyib, liberal davlatga aylanadi va AQSHga qulay hamkor bo‘ladi degan fikr ustuvor edi.
Biroq bugungi kunda Xitoy asosiy raqib sifatida ko‘rilmoqda. Vashingtondagi siyosiy doiralar va prezidentlar uchun bu yondashuv norma bo‘lib qolgan.
Vashington 2027-yildan boshlab Yevropa va NATOga qurol-yarog‘ yetkazib berishdan voz kechishni rejalashtirmoqda, ammo yadroviy himoya rolini saqlab qolishni davom ettiradi. Tramp ma’muriyati Rossiya bilan kelishishga, uni Xitoyga yordam bermaslikka undashga harakat qilmoqda.
Shu bilan birga, Yevropa Rossiyani asosiy tahdid sifatida ko‘radi va AQSHning bu yondashuviga ishonchsizlik bilan qaramoqda. Yevropa uchun Xitoy ochiq tahdid emas.
Yevropa va Xitoy o‘rtasidagi savdo aloqalari AQSH bilan savdodan ham ortib bormoqda. Tramp esa AQSHning ustuvor yo‘nalishlarini qayta ko‘rib chiqib, Yevropadan e’tiborini Xitoyga qaratmoqda va kelajakdagi AQSH-Xitoy ziddiyatlariga tayyorgarlik ko‘rmoqda.
Bu o‘zgarishlar Markaziy Osiyoga ham bevosita ta’sir qiladi. O‘zbekiston dunyoning eng katta ziddiyatlari va kuch sinashuvlari kechayotgan Yevroosiyo markazida joylashgan.
Shu sababli, mintaqamiz va turkiy davlatlarning asosiy vazifasi – ichki birlikni saqlash, o‘z qudratini oshirish va yangi geosiyosiy sharoitlarga moslashishdan iboratdir. Kamoliddin Rabbimov, siyosatshunos
