O‘zbekistonning yirik shaharlarida tezkor ovqatlanish tarmoqlarining tez sur’atlar bilan rivojlanishi va hokimlarning ko‘cha ovqatlari sifatini nazorat qilishni kuchaytirish zarurati haqidagi so‘nggi bayonotlari fonida iste’molchilar tanlovi masalasi dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Bu haqida Upl.uz xabar berdi.
Bugungi kunda hamburger va hot-dog o‘zbek iste’molchilariga tanish bo‘lgan mahsulotlar sifatida fastfud segmentida sog‘lomlik nuqtai nazaridan muhokamaning markazida turibdi. Ularning tarkibini va oziqlanish qiymatini batafsil tahlil qilish aniq va asosli xulosalar chiqarishga yordam beradi.
An’anaviy hamburgerning asosiy qismi sifatida mol go‘shtidan tayyorlangan kotleta xizmat qiladi. Bu mahsulot oqsil va temir manbai bo‘lib, tanaga zarur moddalarni taqdim etadi.
Kotletani yangi sabzavotlar, masalan, salat barglari, pomidor va piyoz halqalari, shuningdek, tuzlangan bodring bilan to‘ldirish organizm uchun tolalar va vitaminlar manbai hisoblanadi. Yog‘siz go‘sht turlaridan tayyorlangan kotleta, to‘liq donli non va kam yog‘li souslardan foydalanilganda, hamburger muvozanatli ovqat sifatida oqsillar, murakkab uglevodlar va o‘simlik elementlarini birlashtiradi.
Boshqa tomondan, hot-dog tarkibidagi asosiy mahsulot bo‘lgan sosiskalar ko‘p hollarda chuqur qayta ishlangan go‘sht mahsuloti hisoblanadi. Bunday mahsulotlarda natriy, to‘yingan yog‘lar va nitritlar kabi konservantlar miqdori yuqori bo‘lishi mumkin.
Ushbu moddalar muntazam iste’mol qilinganda salomatlikka xavf tug‘dirishi mumkin. Hot-dog uchun ishlatiladigan oddiy oq non tolalar bilan boyitilmagan va sabzavotlar deyarli mavjud emasligi uning oziqlanish qiymatini pasaytiradi.
So‘nggi sanitariya va nazorat tekshiruvlari go‘sht mahsulotlarining saqlash sharoitlarida kamchiliklar mavjudligini ko‘rsatdi, bu esa mahsulot sifatiga doir savollarni yana bir bor ko‘tardi. O‘zbekiston Respublikasi Dietologiya markazining yetakchi mutaxassisi doktor Akmal Saidovning ta’kidlashicha, hamburger va hot-dogni solishtirganda, birinchi navbatda hamburgerga ustunlik berish lozim.
Bu asosan uning tarkibiy qismlarining sifatiga bog‘liq. Hamburgerda oqsil miqdori yuqori va tolalar mavjudligi uni sog‘lom tanlovga aylantiradi.
Xalqaro tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, qayta ishlangan go‘sht mahsulotlarini, jumladan sosiskalarni muntazam iste’mol qilish yurak-qon tomir kasalliklari va metabolik sindrom rivojlanish xavfini oshiradi. O‘zbekistonda iste’molchilar tanlovi global tendensiyalar fonida yuz bermoqda.
Dunyo miqyosida fastfud ko‘pincha siyosiy imidj qismi sifatida qaraladi. Masalan, AQShda sobiq prezident Donald Tramp klassik Amerika oshxonasiga, xususan burgerlarga katta e’tibor qaratadi va bu masala ko‘proq iqtisodiy nuqtai nazardan muhokama qilinadi.
O‘zbekistonda esa asosiy diqqat jamoat salomatligi masalalariga qaratilgan. Mutaxassislar fastfudning salbiy ta’sirini kamaytirish uchun bir qator tavsiyalar beradi.
Masalan, muzlatilgan emas, balki sovutilgan go‘shtdan foydalanadigan ovqatlanish maskanlarini afzal ko‘rish, o‘simlik asosidagi kotletalar variantlarini ko‘rib chiqish tavsiya etiladi. Yangi sabzavotlar ulushini oshirish, mayonez souslarini yengilroq, masalan, xantal yoki tabiiy yogurt asosidagi souslar bilan almashtirish muhimdir.
To‘liq donli nonni ishlatish esa tolalar miqdorini ko‘paytirib, qondagi shakar darajasining sekin oshishiga yordam beradi. Shu tariqa, hamburger oziqlanish nuqtai nazaridan ko‘proq imkoniyatlarga ega bo‘lib, foydali o‘zgarishlarga moslashuvchanroq hisoblanadi.
«Hamburger» nomi Germaniyaning ikkinchi yirik shahri Gamburgdan kelib chiqqan. XIX asrda shu shahardan Amerika qit’asiga ko‘chib kelgan muhojirlar mol go‘shtidan tayyorlangan «gamburg bifshteksi» retseptini olib kelganlar.
Keyinchalik bu bifshteks ikkita non bo‘lagi orasiga qo‘yilib, zamonaviy hamburger paydo bo‘lgan.
