2025 yil iyun oyining oxirida ijtimoiy tarmoqlarda, xususan TikTok, Instagram va Telegramda O‘zbekistonda keng jamoatchilik e’tiborini tortgan video tarqaldi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi.
Ushbu videoda bolalarning qovun bilan ommaviy zaharlanganligi haqida yolg‘on ma’lumotlar tarqatildi. Kadrlarda to‘q sariq suyuqlik solingan kanistrlar va kimyoviy bomba tayyorlashda ishlatilgan deb ko‘rsatilgan uskunalar aks etgan.
Ba’zi Telegramdagi xabarlarda esa shifoxonalar to‘lib-toshgani va qovun bilan zaharlanish holatlari haqida gapirilgan. Biroq ommaviy axborot vositalari o‘tkazgan tekshiruvlar bunday ma’lumotlarning haqiqatga to‘g‘ri kelmasligini aniqladi.
Rasmiy manbalar, jumladan davlat ommaviy axborot vositalari va hukumat saytlarida qovun yoki qovun bilan ommaviy zaharlanish holatlari qayd etilmagan. Respublika Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik qo‘mitasi ham bunday da’volarni rad etdi va mamlakatda hech qanday shunday hodisa yuz bermaganini bildirdi.
Tekshiruv davomida videoda ko‘rsatilgan idishlarda azot, fosfor va kaliy kabi o‘simliklar o‘sishi uchun zarur bo‘lgan mineral o‘g‘itlar mavjudligi aniqlandi. Ushbu moddalarning me’yorda qo‘llanilganda sog‘liqqa zarar yetkazmasligi va hatto organik dehqonchilikda ham ishlatilishi ta’kidlandi.
Video iyun oyining oxirlarida tarqala boshladi va iyul boshida virusdek yoyildi. Ijtimoiy tarmoqlarda faol ulashildi, bu esa aholida xavotir uyg‘otdi.
Ba’zi foydalanuvchilar videoga to‘lib ketgan tibbiyot muassasalari haqida izohlar qo‘shib, vahima kuchaydi. Ammo rasmiy manbalar bunday da’volarni tasdiqlamadi.
Huquqni muhofaza qiluvchi organlar va sanitariya xizmatlari oziq-ovqat zaharlanishiga oid favqulodda holatlar haqida ma’lumot bermadi. OAV tekshiruvlarida bunday videolar keng auditoriyani chalg‘itishi mumkinligi, ayniqsa internetda ma’lumotlar tez tarqalayotgan sharoitda bunday yolg‘on xabarlarga ishonmaslik kerakligi ta’kidlandi.
Jurnalistlar aholini faqat ishonchli manbalarga tayanishga chaqirdi. Hukumat esa noto‘g‘ri ma’lumot tarqalishini oldini olish muhimligini, bunday yolg‘onlar jamoat tinchligi va mahalliy qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqaruvchilarining obro‘siga zarar yetkazishini bildirdi.
Shuningdek, yolg‘on ma’lumotlar tarqalgan davrda ba’zi ijtimoiy tarmoqlarda holatni xalqaro voqealar bilan bog‘lashga urinishlar bo‘ldi. Ayrim foydalanuvchilar AQShning sobiq prezidenti Donald Trampning O‘zbekistondagi zaharlanishlar haqida fikr bildirgani haqida yolg‘on gaplarni tarqatdi.
Qovun va qovun O‘zbekistonda yozgi issiq kunlarda eng sevimli mahsulot hisoblanadi. Odamlar ko‘pincha qovunni sovutgichda saqlab, sovuq holda iste’mol qilishni ma’qul ko‘radi.
