O‘zbekistonning hududlari ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishidagi sezilarli tafovutlar yangi kompleks tadqiqotda tasdiqlandi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi.
Bu tadqiqot natijalarini Progressiv islohotlar markazi taqdim etdi. Tahlilchilar 2024 yil yakunlari bo‘yicha viloyatlar reytingini e’lon qilishdi.
Reytingda aniq yetakchilar va markaziy hamda mahalliy hokimiyatlarning e’tiborini talab qiluvchi hududlar ajratildi. Ob’ektiv baho berish uchun maxsus metodologiya ishlab chiqildi, u 57 indikatorni o‘z ichiga oladi.
Ushbu ko‘rsatkichlar yetti asosiy yo‘nalishda guruhlangan: sog‘liqni saqlash va ta’lim tizimining holati, iqtisodiy faollik, infratuzilma rivojlanishi, aholi uchun ijtimoiy imkoniyatlar, jinoyatchilik darajasi va atrof-muhit holati. Baholash 100 ballik tizimda O‘zbekiston statistika agentligi, tegishli vazirliklar, xalqaro tashkilotlar va ommaviy axborot vositalari ma’lumotlari asosida amalga oshirildi.
Umumiy ko‘rsatkichlar bo‘yicha peshqadamlar sifatida Toshkent shahri, shuningdek, Navoiy va Buxoro viloyatlari ajralib turadi. Poytaxt kutilganidek umumiy reytingda birinchi o‘rinni egallab, yetti yo‘nalishdan beshtasida eng yaxshi natijalarni ko‘rsatdi.
Shu bilan birga, reyting oxirida Surxondaryo, Namangan va Jizzax viloyatlari joylashib, muhim sohalarda orqada qolmoqda. Soha bo‘yicha tahlil shunday: sog‘liqni saqlashda Toshkent 61,84 ball bilan birinchi o‘rinda, ammo Jizzax viloyati 60,48 ball bilan ikkinchi o‘rinni oldi.
Biroq Surxondaryo va Toshkent viloyatlarida pediatrlar yetishmasligi va ayrim kasalliklarning yuqori darajasi kabi muammolar saqlanib qolmoqda. Ta’lim sohasida Toshkent aniq yetakchi bo‘lib, 89,47 ball to‘pladi.
Buxoro va Surxondaryo viloyatlari ham yuqori natijalar ko‘rsatdi. Aksincha, Jizzax (51,86 ball) va Qashqadaryo (56,54 ball) viloyatlari kamroq rivojlangan.
Ayniqsa, Qashqadaryoda bolalarni maktabgacha ta’lim dasturlari bilan qamrab olish darajasi pastligi uzoq muddatda inson kapitali shakllanishiga xavf tug‘diradi. Iqtisodiyot sohasida poytaxt yana yetakchilik qilmoqda va 98,21 ballga erishdi.
Shu bilan birga, Surxondaryo va Sirdaryo viloyatlari iqtisodiy faollik jihatidan zaif. Ularning rahbarlari uchun yangi ish o‘rinlari yaratish va ishlab chiqarishni rag‘batlantirish muhim vazifa hisoblanadi.
Infratuzilma holati Toshkent shahrida eng yaxshi bo‘lib, poytaxt 93,21 ball, Toshkent viloyati esa 73,49 ball bilan yuqori o‘rinlarni egalladi. Eng katta muammolar Surxondaryo (41,10 ball) va Jizzax (40,86 ball) viloyatlarida kuzatilmoqda.
Bu hududlarda zamonaviy kommunikatsiyalar, jumladan internet va transport aloqalari zaif. Ijtimoiy imkoniyatlar bo‘yicha Toshkent (91,63 ball) va sanoat jihatdan rivojlangan Navoiy viloyati (81,74 ball) yetakchi.
Jizzax va Surxondaryo viloyatlari mos ravishda 67,22 va 65,74 ball bilan pastroq ko‘rsatkichlarga ega. Jinoyatchilik va huquqni muhofaza qilish ishlari bo‘yicha eng yaxshi natijani Sirdaryo viloyati ko‘rsatdi (80,61 ball), bu oldini olish choralari samaradorligini bildiradi.
Xorazm viloyati va Toshkent shahrida esa jinoyatchilik darajasi nisbatan yuqori. Faqat atrof-muhit holati bo‘yicha janubiy hudud oldinda turib, Surxondaryo viloyati 87,48 ball bilan reytingda birinchi o‘rinni egalladi.
Bu ekologiya sohasidagi ijobiy o‘zgarishlarga ishora qiladi. Shu bilan birga, umumiy yetakchi Toshkent atrof-muhit bo‘yicha faqat 11-o‘rinni egalladi, bu yuqori urbanizatsiyaning ekologik salbiy ta’sirini ko‘rsatadi.
Namangan va Jizzax viloyatlarida atrof-muhit holati past baholandi. Xulosa qilib aytganda, tadqiqot mamlakat hududlari orasida hayot sifati va rivojlanish darajasidagi farqni aniq ko‘rsatmoqda.
Poytaxt va bir nechta sanoat rivojlangan hududlar resurslarni jamlab
