1985-yilda Atlantika okeanida “Titanik” laynerini qidirish jarayoni AQSh dengiz floti tomonidan amalga oshirilgan o‘ta maxfiy va strategik operatsiyani yashirish uchun niqob vazifasini o‘tagan. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
Bu haqda CNN telekanaliga mashhur okeanshunos Robert Ballard ma’lum qildi. U ta’kidlaganidek, ko‘pchilik o‘sha paytda “Titanik”ni qidirishni oddiy ilmiy ekspeditsiya deb hisoblagan, ammo aslida bu harbiy-dengiz kuchlari razvedkasi tomonidan amalga oshirilgan maxfiy harbiy amaliyot bo‘lgan.
Operatsiyaning maqsadi Sovet Ittifoqining suvosti kemalarini topish bo‘lgan. Ballard “Titanik” kashfining 40 yilligi munosabati bilan bu maxfiy operatsiyaning tafsilotlarini ochiq bildirdi.
Uning asosiy vazifasi Atlantika okeanida cho‘kib ketgan AQShning “Thresher” va “Scorpion” yadroviy suvosti kemalarini aniqlash bo‘lgan. Bu maqsad uchun Ballard maxsus ishlab chiqilgan “Argo” nomli robotik qidiruv vositasidan foydalangan.
Ushbu texnologiya yordamida u kemaga masofadan videoni uzatish imkoniyatini yaratgan. Ballard AQSh harbiy-dengiz kuchlarini ekspeditsiyaga zarur vaqt va resurslarni ajratishga ishontirgan.
Shu bilan birga, ko‘p yillik puxta rejalashtirishlarga qaramay, “Titanik”ni topishda aniq tasavvurga ega bo‘lmagan. Bunga qidiruv uchun ajratilgan vaqtning cheklanganligi hamda fransuz muhandislari boshchiligidagi jamoa tomonidan ishlatilgan ilg‘or kema sonar tizimining mavjudligi sabab bo‘lgan.
Bu texnologiya laynerning cho‘kish joyini tezroq aniqlashga yordam berishi kutilgan, ammo vaqt va imkoniyatlarning cheklanganligi muvaffaqiyatga to‘liq kafolat bermagan. Ballard shuningdek, “Scorpion” suvosti kemasining qoldiqlarini o‘rganish “Titanik” halokat joyini aniqlashda qimmatli ma’lumotlar berganini aytgan.
Katta layner cho‘kib ketgach, u uzun vayronalar zanjirini qoldirgan. Ilgari bular bir joyda yig‘ilgani taxmin qilingan bo‘lsa-da, Ballardning so‘zlariga ko‘ra, og‘irroq obyektlar te tubiga cho‘kkan, yengilroq qismi esa sekinroq cho‘kkan.
Bu ma’lumotlar kelajakdagi dengiz osti tadqiqotlari uchun muhim ahamiyatga ega.
