Tailand va Kambodja o‘rtasidagi chegaraviy hududda harbiy to‘qnashuvlar yana avj oldi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Ushbu mojaroga tarixiy nizolar, iqtisodiy manfaatlar va siyosiy elitalar o‘rtasidagi raqobat sabab bo‘lmoqda. Mojaroning markazida Preahvixiya ibodatxonasi joylashgan bo‘lib, bu hudud Tailandda Pxra Vixan nomi bilan tanilgan.
Ibodatxona IX-XII asrlarda kxmerlar tomonidan qurilgan bo‘lib, dastlab Shiva xudosiga, keyinchalik esa buddizmga bag‘ishlangan. Tarixiy manbalarga ko‘ra, XV asrda Siam qo‘shinlari Kambodjaning ichki nizolari sabab kuchsizlangan hududlarini bosib olishgan.
1863 yilda Kambodja qiroli Norodom Fransiyadan protektorat o‘rnatishni so‘ragan. 1907 yilda Fransiya tomonidan chizilgan xaritada Preahvixiya Kambodja hududi sifatida belgilangan, bu Tailand tomonidan dastlab qabul qilingan.
Ammo Ikkinchi jahon urushi davrida, 1941 yilda, Tailand bu hududni egallagan. Urushdan so‘ng, hudud qisqa muddatga Fransiya nazoratiga qaytarilgan bo‘lsa-da, 1954 yilda Tailand yana uni o‘z nazoratiga olgan.
1962 yilda Xalqaro sud Preahvixiya Kambodjaga tegishli ekanligini tasdiqladi. 2008 yilda Kambodja Preahvixiyani YUNESKOning Jahon merosi ro‘yxatiga kiritish tashabbusini ko‘tardi.
Tailand avval bu tashabbusni qo‘llab-quvvatlagan, ammo ichki siyosiy bosim tufayli qarorini o‘zgartirgan. Bu esa ikki davlat o‘rtasidagi nizo va harbiy to‘qnashuvlarga sabab bo‘ldi.
So‘nggi yillarda mojaro faqat hududiy nizolar bilan cheklanib qolmay, balki iqtisodiy va kiberjinoyatchilik masalalariga ham bog‘liq bo‘lib bormoqda. 2025 yil iyun oyida Tailand bosh vaziri Pxetxongtan Chinnavat Kambodjaga qo‘shni Poypet shahrini onlayn firibgarlik markazi deb atadi.
Kambodja hukumati bu ayblovlarni qaytarib, jinoyatlarning ildizi Tailandga borib taqalishini ta’kidladi. Xalqaro tashkilotlar esa Tailandning fikrini tasdiqlovchi ma’lumotlarni keltirmoqda.
Ma’lumotlarga ko‘ra, Kambodjadagi firibgarlik markazlarida 100 mingdan 150 minggacha odam majburiy sharoitlarda ishlatilmoqda. Bu tizim yillik 12,5 milliard dollarlik daromad keltirayotgani va yuqori martabali amaldorlar manfaatdor ekanligi taxmin qilinmoqda.
Tailandning ushbu markazlarga qarshi kurashi Kambodja siyosiy tizimiga moliyaviy va obro‘ masalalarida qiyinchiliklarni yuzaga keltirmoqda. 2025 yilda Kambodja yetakchisi Xun Sen Tailand bosh vaziri Pxetxongtan bilan bo‘lgan telefon suhbati yozuvini ommaga oshkor qildi.
Bu holat ikki davlat o‘rtasidagi munosabatlarni yanada taranglashtirdi. Mojarolar va elitalar o‘rtasidagi kelishmovchiliklar tobora kuchaymoqda.
Preahvixiya ibodatxonasi esa nafaqat tarixiy obida, balki ikki davlat o‘rtasidagi nizolar ramziga aylangan. Mojaroni hal etish uchun uzoq muddatli yechim hozircha ko‘rinmayapti.
