Iqtisodiyot va Tinchlik Instituti (IEP) tomonidan e’lon qilingan Global Tinchlik Indeksi 2025 hisobotiga ko‘ra, dunyo miqyosida xavfsizlik va barqarorlik darajasi yildan-yilga pasaymoqda. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Ushbu tadqiqot 163 ta davlat va hududni qamrab olib, jahon aholisining 99,7 foizini o‘z ichiga oladi. Hisobotda ta’kidlanishicha, global tinchlik darajasi ketma-ket oltinchi yil davomida yomonlashishda davom etmoqda.
Ayniqsa, xalqaro mojarolar va qurolli nizolar sonining oshishi bu jarayonni kuchaytirmoqda. Global Tinchlik Indeksi 23 ta ko‘rsatkich asosida hisoblanadi.
Ushbu ko‘rsatkichlar uchta asosiy guruhga bo‘lingan: jamoat xavfsizligi va himoyalanganlik darajasi, ichki va xalqaro mojarolar ko‘lami, hamda militarizatsiya darajasi. Tahlil jarayonida harbiy xarajatlar, jinoyatchilik holatlari va xalqaro ekspertlarning baholari inobatga olinadi.
2025-yil natijalariga ko‘ra, dunyo bo‘yicha tinchlik ko‘rsatkichi 0,36 foizga yomonlashgani qayd etilgan. Dunyodagi eng xavfsiz mamlakat sifatida Islandiya yana bir bor birinchi o‘rinni egalladi.
Bu mamlakat 17 yil davomida eng tinch davlat maqomini saqlab kelmoqda. Reytingda Irlandiya, Yangi Zelandiya, Avstriya va Shveysariya ham yuqori o‘rinlarni egalladi.
Ushbu davlatlar barqaror institutlari, jamiyatdagi ishonch muhiti va zo‘ravonlik darajasining pastligi bilan ajralib turadi. Eng xavfli davlatlar qatorida Rossiya, Ukraina, Sudan, Kongo Demokratik Respublikasi va Yaman qayd etilgan.
Bu mamlakatlarda davom etayotgan qurolli mojarolar va siyosiy beqarorlik tinchlik darajasiga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. O‘zbekiston esa Global Tinchlik Indeksida 64-o‘rinni egalladi.
Bu o‘tgan yilga nisbatan ikki pog‘onaga yuqori ko‘rsatkich bo‘lib, mamlakatda xavfsizlik va barqarorlik yo‘nalishida ijobiy o‘zgarishlar kuzatilayotganini anglatadi. Markaziy Osiyo davlatlari orasida Qozog‘iston 56-o‘rinda, Qirg‘iziston va Turkmaniston 78-o‘rinda, Tojikiston esa 79-o‘rinda qayd etilgan.
Mutaxassislar mintaqadagi xavfsizlik ko‘p jihatdan iqtisodiy islohotlar va davlat institutlarining samaradorligiga bog‘liq ekanini ta’kidlamoqda.
