O‘zbekiston Norvegiyaga qarashli Shpitsbergen arxipelagida joylashgan dunyodagi eng yirik urug‘ saqlash markazi — “Qiyomat kuni ombori”ga o‘zining muhim qishloq xo‘jaligi urug‘larini topshirdi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Bu haqda Qishloq xo‘jaligi vazirligi xabar berdi. Mazkur tashabbus ilmiy jihatdan katta ahamiyatga ega bo‘lib, milliy dehqonchilik merosini asrash yo‘lida muhim qadam sifatida baholanmoqda.
O‘zbekiston ushbu loyihada ishtirok etgan holda Arktika muzliklari bag‘rida joylashgan Butunjahon urug‘ omboriga o‘z hissa qo‘shgan Markaziy Osiyodagi birinchi davlatlardan biri bo‘ldi. Ma’lum qilinishicha, omborga tarvuz, qovun, pomidor, qalampir, sabzi, piyoz, baqlajon kabi 20 dan ortiq mahalliy ekin navlari namunasi yuborilgan.
Ushbu navlar orasida “Qayroqtosh” bug‘doy turi alohida ahamiyatga ega deb e’tirof etildi. Ushbu urug‘lar nafaqat ilmiy tadqiqotlar, balki kelajakda oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlashda ham muhim manba bo‘lib xizmat qiladi.
Loyiha O‘zbekiston Qishloq xo‘jaligi vazirligi, O‘simliklar genetik resurslari ilmiy-tadqiqot instituti, BMTning Oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti (FAO) hamda Shimoliy genetik resurslar markazi (NordGen) hamkorligida amalga oshirildi. Bu jarayon mamlakatning qishloq xo‘jaligi ekinlarining genetik xilma-xilligini saqlash, milliy genofondni mustahkamlash va xalqaro oziq-ovqat barqarorligini ta’minlashni maqsad qilgan.
Shpitsbergen arxipelagida joylashgan “Qiyomat kuni ombori” dunyodagi eng xavfsiz urug‘ saqlash joyi sifatida tanilgan. Muzlik zonasida joylashgani sababli bu yerda harorat doimiy ravishda minus 18 darajada saqlanadi.
Bu sharoit urug‘larni yuz yillab tabiiy holatda saqlash imkonini beradi. Hozirda omborda 1,1 milliondan ortiq urug‘ namunasi saqlanmoqda.
Mutaxassislarning fikriga ko‘ra, bunday tizim tabiiy ofatlar, iqlim o‘zgarishi yoki boshqa tahlikalar oqibatida o‘simlik turlarining yo‘qolish xavfini kamaytiradi. “Qiyomat kuni ombori” Norvegiya hukumati, Crop Trust va NordGen tashkilotlari o‘rtasidagi hamkorlik asosida boshqariladi.
Dunyoning turli davlatlaridan minglab ilmiy markazlar ushbu omborga o‘z ekin navlarini topshirib kelmoqda. O‘zbekistonning ushbu loyihada ishtirok etishi milliy qishloq xo‘jaligi salohiyatini dunyo miqyosida namoyish etish, xalqaro hamkorlikni rivojlantirish hamda kelajak avlodlar uchun oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash yo‘lida muhim qadam sifatida e’tirof etilmoqda.
Bu tashabbus o‘zbek dehqonchiligining boy tarixiy va biologik merosga ega ekanligini yana bir bor tasdiqlaydi.
