Polshaning yangi saylangan prezidenti Karol Navrotskiy o‘zining ilk rasmiy tashrifi doirasida Berlinda bo‘lib, Germaniyadan Ikkinchi jahon urushi davrida mamlakatga yetkazilgan katta moddiy va ma’naviy zarar uchun tovon puli to‘lashni talab qildi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Germaniya prezidenti Frank-Valter Shtaynmayer bu talabni qat’iyan rad etdi. Shuningdek, Polsha rahbari Germaniya kansleri Fridrix Mers bilan uchrashuvda ham ushbu masalani ko‘tardi, ammo kansler Berlin pozitsiyasi o‘zgarmasligini ta’kidladi.
Muzokaralar yakunida odatda o‘tkaziladigan qo‘shma matbuot anjumani tashkil etilmadi, bu esa nemis jurnalistlari tomonidan salbiy qabul qilindi va turli muhokamalarga sabab bo‘ldi. Prezident Navrotskiy ijtimoiy tarmoqlarda bergan bayonotida tovon puli masalasi hal etilmaganini, kelgusida Germaniya bilan muzokaralar davom ettirilishini bildirdi.
Rasmiy Varshava Berlindan 1,3 trillion yevro miqdorida tovon puli talab qilmoqda. Bu raqam chuqur ilmiy tahlillar asosida hisoblangan.
Polsha parlamenti 2023-yilda Germaniya va Rossiyadan urush talafotlari uchun tovon puli talab qilish maqsadida maxsus komissiya tuzgan edi. 2022-yilda chop etilgan hisobotga ko‘ra, 1939–1945-yillarda Polsha natsistlar hujumi va okkupatsiyasi oqibatida 6,2 trillion zlotiy (taxminan 1,3 trillion yevro) zarar ko‘rgan.
Berlin esa tovon puli o‘rniga Polshaga xavfsizlik kafolatlarini taklif qilmoqda. Germaniya hukumatining Polsha masalalari bo‘yicha vakili Knut Abrahamning aytishicha, Berlin tovon puli to‘lamaydi, ammo Varshavaning xavfsizligini ta’minlashga tayyor.
Germaniya tomoni o‘z dalillarini ham keltirmoqda: 1953-yilda Polsha parlamenti GFR tomonidan urush zararlarini qoplash bo‘yicha majburiyatlar bajarilganini tan olgan. Shuningdek, 1991-yilda ikki mamlakat o‘rtasida imzolangan yaxshi qo‘shnichilik shartnomasi asosida Polshaga 1,3 milliard yevro ajratilgan.
Oldin ham ayrim polshalik siyosatchilar tovon puli masalasini ko‘targan. Masalan, deputat Yanush Shevchak zarar miqdorini 900 milliard dollarga baholab, hukumatning talab qo‘ymasligini tanqid qilgan edi.
Polsha hukumatining rejalariga ko‘ra, Germaniyadan tovon puli masalasi hal etilgach, Varshava ayni talabni Rossiyaga ham qo‘yishi mumkin. 2023-yilda bu haqda ilk xabarlar paydo bo‘lganda Rossiya tashqi ishlar vazirligi rasmiy vakili Mariya Zaxarova Polshani bunday talabning oqibatlari og‘ir bo‘lishi haqida ogohlantirgan.
Shunday qilib, tovon puli masalasi Polsha va Germaniya munosabatlarida eng murakkab va bahsli mavzulardan biri bo‘lib qolmoqda.
