Koinot ilmiy jamoasi uchun muhim kashfiyot yuz berdi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Xalqaro astronomlar guruhi Atakama millimetr va submillimetr to‘lqinlar diapazonida ishlovchi ALMA teleskopi yordamida “Cloverleaf” deb ataluvchi mashhur kvazar yaqinida yangi, ulkan infraqizil galaktikani aniqladi. Bu haqda “Monthly Notices of the Royal Astronomical Society” jurnali ma’lumot berdi.
Ma’lum bo‘lishicha, kashf etilgan galaktika Quyosh yorqinligidan bir trillion barobar ko‘p nur tarqatadi. Bunday galaktikalar astronomlar orasida ULIRG (ultra yorug‘ infraqizil galaktikalar) nomi bilan tanilgan.
Ular yulduz hosil bo‘lish jarayonida yiliga 100 dan 1000 gacha Quyosh massasiga teng yangi yulduzlarni yaratadi. Olimlarning fikricha, ushbu galaktikalar koinotdagi yulduzlarning shakllanishi va rivojlanish jarayonini chuqur tushunishga yordam beradi.
H1413+117 nomli “Cloverleaf” kvazari gravitatsion linzalanish tufayli to‘rt marta ko‘payib ko‘rinadi va katta energiya manbaidir. Yaponiyalik tadqiqotchi Natsuki Hayatsu boshchiligidagi guruh ALMA orqali olib borilgan kuzatuvlar davomida aynan shu kvazar ortida yashirin yangi galaktikani kashf etdi.
Bu galaktika optik nurda ko‘rinmaydi, chunki uni chang qatlami to‘liq qoplaydi, ammo submillimetr to‘lqinlarda aniq kuzatiladi. Bunday yashirin obyektlarni yer teleskoplari orqali aniqlash qiyin kechadi, chunki chang ularning nurini so‘rib yuboradi.
Yangi galaktika “Cloverleaf”dan taxminan 6 yoysoniya uzoqlikda joylashgan bo‘lib, uning qizil siljishi 3,39 darajani tashkil etadi. Tadqiqotchilar galaktikaning molekulyar massasini 40 dan 230 milliard Quyosh massasiga teng deb baholamoqda.
Qora tuynug‘ining massasi esa taxminan 0,1 milliard Quyosh massasiga tengdir. Infraqizil yorqinligi 2,8 trillion Quyosh yorqinligidan oshgan ushbu galaktikaning energetik faolligi shunchalik yuqoriki, astronomlar uni “yulduz portlashi bosqichi” deb atashmoqda.
Tadqiqotchilarga ko‘ra, bu ULIRG hali barqaror holatda emas. U molekulyar gazga boy ikkita yirik galaktikaning to‘qnashuvi natijasida shakllanmoqda.
Bu esa uning kelajakda faol yadroviy galaktikaga aylanishi, undan keyin esa ellipssimon tuzilishga ega bo‘lishi mumkinligini ko‘rsatadi. Astronomlar galaktikaning molekulyar tarkibi va ichki dinamikasini yanada chuqurroq o‘rganish uchun yangi kuzatuvlarni rejalashtirmoqda.
Shu bilan birga, yaqinda Amsterdam universiteti olimlari NASA’ning TESS teleskopi yordamida TOI-2431 b nomli yangi sayyorani aniqlashgani haqida xabar berildi. Bu kashfiyotlar koinotdagi ko‘plab sirlar hali ochilmaganini yana bir bor tasdiqlamoqda.
