Eronda milliy valyuta – riyolni isloh qilishga qaratilgan yangi qaror rasman kuchga kirdi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Ushbu o‘zgarish mamlakat moliya tizimi uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lib, uning asosida riyol denominatsiya qilinadi. Ya’ni, riyoldan to‘rtta nol olib tashlanadi.
Yangi tizimga ko‘ra, 10 ming riyol endi 1 riyol sifatida qabul qilinadi. Bundan tashqari, pul muomalasiga yangi birlik — qiron kiritiladi.
Qiron riyolning yuzdan bir qismiga teng bo‘lib, kelgusida hisob-kitoblarda muhim rol o‘ynashi kutilmoqda. Ushbu islohotni amalga oshirish uch yillik o‘tish davrida bosqichma-bosqich amalga oshiriladi.
Bu vaqt davomida eski va yangi riyollar birgalikda muomalada bo‘ladi. Bunday yondashuv aholining yangi tizimga moslashuvi va bozordagi barqarorlikni saqlashga qaratilgan.
Denominatsiya haqidagi qonun loyihasi 2024 yil oktyabr oyida parlament tomonidan tasdiqlandi. Jarayon davomida deputatlar o‘rtasida qizg‘in munozaralar bo‘ldi.
Yakunda 144 nafar deputat loyiha foydasiga ovoz berdi, 108 nafari qarshi chiqdi, uch nafar deputat esa betaraf qoldi. Ushbu qaror mamlakatdagi iqtisodiy vaziyatning qanchalik murakkab ekanini ko‘rsatadi.
Riyolni isloh qilish g‘oyasi ilk bor 2019 yilda taklif qilingan edi. Shundan so‘ng, loyiha bir necha bor qayta ko‘rib chiqildi.
2024 yilda Markaziy bank riyolning nomini o‘zgartirib, tarixiy valyuta — tumanni qayta joriy etishni taklif qilgan edi. Ammo bu taklif parlamentda yetarli qo‘llov topmadi va rad etildi.
Hozirda Eron ikki xil valyuta kursi bilan yashamoqda: rasmiy va norasmiy kurs. Rasmiy kursga ko‘ra, 1 AQSH dollari 42 ming riyolga teng.
Ammo sanksiyalar va valyuta cheklovlari tufayli norasmiy bozor kursi bir milliondan oshgan. Bu esa dollarga talabni oshirib, inflyatsiyani kuchaytirdi.
2025 yil sentyabr oyi ma’lumotlariga ko‘ra, iste’mol narxlari indeksi 45,3 foizni tashkil etdi. Jahon bankining hisobotlariga ko‘ra, 2024 yilda inflyatsiya darajasi 32,5 foiz bo‘lgan.
Riyolni denominatsiya qilish aholining moliyaviy tizimga bo‘lgan ishonchini tiklash, iqtisodiy hisob-kitoblarni soddalashtirish va uzoq muddatli barqarorlikka erishish maqsadida amalga oshirilmoqda. Mutaxassislarning fikricha, agar jarayon to‘g‘ri boshqarilsa, Eron iqtisodiyoti uchun yangi imkoniyatlar eshigi ochilishi mumkin.
