Jahon banki Yevropa va Markaziy Osiyo mamlakatlari bo‘yicha “Tadbirkorlik, texnologiya va innovatsiyalar orqali o‘sishni tezlashtirish” mavzusida hisobot e’lon qildi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
Unda mintaqadagi rivojlanayotgan davlatlarning aholiga to‘g‘ri keladigan daromadlari asosida yuqori daromadli davlatlar qatoriga kirish muddati haqida prognozlar berilgan. Jahon bankining hisob-kitoblariga ko‘ra, 2023 yilda yuqori daromadli davlatlar chegarasi sifatida aholiga to‘g‘ri keladigan yillik 14 005 dollar belgilangan.
Hisobotda Qozog‘iston va Turkmaniston bu chegaraga taxminan 40 yil ichida yetishi kutilmoqda. Qirg‘iziston esa 70 yil davomida yuqori daromad darajasiga erishishi mumkinligi aytilgan.
O‘zbekiston va Tojikiston esa 100 yildan ortiq muddatda ushbu darajaga yetishi ehtimoli borligi bildirildi. Ekspert Mirkomil Xolboevning fikricha, bu prognozlar so‘nggi o‘n yillikdagi o‘rtacha o‘sish sur’atlariga asoslangan.
U pandemiya davridagi iqtisodiy pasayish va ba’zi davlatlardagi chuqur retsessiyalarni ham hisobga olgan. Xolboevning qayta hisoblashlariga ko‘ra, pandemiyadan keyingi tiklanish sur’atlarini inobatga olsak, Qozog‘iston 2026 yilda, Turkmaniston 2034 yilda, Tojikiston 2037 yilda, O‘zbekiston esa 2042 yilda yuqori daromadli davlatlar darajasiga chiqishi mumkin.
2024 yilda O‘zbekiston aholisi umumiy daromadi 896,3 trillion so‘mga yetdi. Bu nominal ifoda bo‘yicha 18,5 foizlik o‘sish, inflyatsiyani hisobga olganda esa 8,1 foizlik real o‘sishni anglatadi.
Jon boshiga to‘g‘ri keladigan umumiy daromad 20 million so‘mdan 24,1 million so‘mga ko‘tarildi. Dollar kursi o‘rtacha 12 500 so‘m deb olinsa, bu yiliga 1,6 mingdan 1,9 ming dollargacha daromad degani.
Jahon banki hisobotida 2025 va 2026 yillarda O‘zbekiston iqtisodiyoti taxminan 5,9 foiz atrofida o‘sishi qayd etilgan. Shuningdek, 2024 yilda Rossiyadan O‘zbekistonga shaxsiy pul o‘tkazmalari 30 foizga oshib, 15 milliard dollarga yaqinlashdi.
Pul o‘tkazmalari YaIMning muhim qismidir. Masalan, Tojikistonda bu ko‘rsatkich 40 foizga yaqin, Qirg‘izistonda 20 foizdan ortiq, Kosovoda esa 18 foiz atrofidadir.
O‘rtacha ko‘rsatkich 7 foizni tashkil qiladi. Pul o‘tkazmalari bo‘lmaganda O‘zbekistonda kambag‘allik darajasi ikki barobar yuqori bo‘lishi mumkin edi.
Shu bilan birga, O‘zbekiston xorijdan pul o‘tkazmalari hajmi bo‘yicha dunyoda o‘nta eng yetakchi mamlakat qatoridadir. 2024 yilda byudjet taqchilligi YaIMga nisbatan 3,3 foizni tashkil etdi, bunda energiya subsidiyalarini qisqartirish muhim rol o‘ynadi.
Xulosa qilib aytganda, Jahon banki hisobotiga ko‘ra, O‘zbekiston yuqori daromadli davlatlar qatoriga qo‘shilish uchun uzoq muddatli va izchil iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishi zarur. Iqtisodiy o‘sishni yuqori darajada saqlab qolish, eksport salohiyatini kengaytirish hamda innovatsiyalarga sarmoya kiritish mamlakatning raqobatbardoshligini oshirishda muhim omillardir (manba: Jahon banki hisobotlari, 2023).
