O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev adliya tizimida davlat xizmatlarini tubdan isloh qilish va ularning doirasini kengaytirishga qaratilgan takliflarni ko‘rib chiqdi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi.
Ushbu chora-tadbirlar tegishli farmon va qarorlar bilan tasdiqlanib, byurokratiyaga qarshi kurashda yangi bosqichni boshlab beradi hamda fuqarolarning davlat organlari bilan o‘zaro aloqasini soddalashtirish va qulaylashtirishga xizmat qiladi. So‘nggi sakkiz yil ichida qariyb yetmishdan ortiq normativ hujjatlar qabul qilindi va “bir oynalik” tamoyili bo‘yicha faoliyat yurituvchi 202 ta davlat xizmatlari markazi tashkil etildi.
Shunga qaramay, tizimda hali ham bir qator muammolar mavjud. Xususan, idoralararo elektron hamkorlik yetarlicha rivojlanmagani sababli fuqarolar uchun to‘siqlar saqlanib qolmoqda.
Bundan tashqari, 200 dan ortiq xizmatlar eski tartibda ko‘rsatilmoqda va ayniqsa, chekka hududlarda davlat xizmatlarining mavjudligi masalasi dolzarb hisoblanadi. Bu muammolarga yechim sifatida kelasi uch yilga mo‘ljallangan keng qamrovli reja ishlab chiqildi.
Reja doirasida davlat xizmatlari soni 900 taga yetkazilishi ko‘zda tutilgan. Asosiy vazifa sifatida har yili 80 turdagi xizmat ko‘rsatishni “uch qadam” tamoyili asosida soddalashtirish belgilangan.
Bu esa xizmat ko‘rsatish jarayonlarini keskin qisqartirishni anglatadi. Shuningdek, aholi ko‘p bo‘lgan joylarda va chekka mahallalarda 1100 ta interaktiv axborot kiosklari tarmog‘i tashkil etiladi.
Eng kutilgan yangiliklardan biri notarial xizmatlarda shaxsni tasdiqlovchi hujjatning asl nusxasini talab qilishdan voz kechishdir. Fuqarolarni identifikatsiya qilish zamonaviy Face-ID texnologiyasi yordamida amalga oshiriladi.
Bu qog‘ozli hujjatlar aylanishidan voz kechish dasturining bir qismi bo‘lib, unda 30 turdagi turli ma’lumotnoma va hujjatlarni taqdim etish majburiyati bekor qilinadi. Masalan, ZAGS organlari yosh oilalardan tibbiy ko‘rik natijalarini so‘rashni to‘xtatadi, mudofaa bo‘limlari esa harbiy hisobdagi shaxslarning yashash joyini o‘zgartirish haqidagi hujjatlarni onlayn tizimlar orqali avtomatik oladi.
Notariat sohasida ham jiddiy o‘zgarishlar kutilmoqda. Hozirda 80 dan ortiq xizmat turining atigi 11 foizi onlayn tarzda ko‘rsatilmoqda, bu esa yetarli emas deb topildi.
Shu sababli davlat rahbari raqamlashtirishni tezlashtirish vazifasini qo‘ydi. 2025-2027 yillarda 20 turdagi notarial harakatlar bosqichma-bosqich to‘liq masofaviy shaklga o‘tkaziladi.
Sud ekspertizasi sohasida ham islohotlar amalga oshiriladi. Hozirda poytaxtdagi Xadicha Sulaymonova nomidagi sud ekspertizasi markazida 64 turdagi tadqiqotlar o‘tkazilmoqda, ammo viloyatlarda bu ko‘rsatkich yarimga kamayadi.
Mahalliy bo‘linmalarning moddiy-texnik bazasini mustahkamlash va ekspertizalar sonini 15 tadan 25 taga oshirish vazifasi qo‘yildi. Raqamli texnologiyalar, jumladan yo‘l-transport hodisasi joyining 3D modellashtirilishi hamda video va fotosuratlarni ekspertizasi joriy qilinadi, inson omili kamaytiriladi.
Shuningdek, mustaqil sud ekspertizasi faoliyatini kengaytirish va O‘zbekiston Sud ekspertlari palatasini tashkil etish tashabbuslari qo‘llab-quvvatlanadi. Fuqarolarning huquqiy savodxonligini oshirish maqsadida “Aqlli tushuntirish” tizimi ishga tushiriladi.
U elektron xizmatlar orqali yangi qonun hujjatlari haqida fuqarolar va tadbirkorlarni maqsadli ravishda xabardor qiladi. Bundan tashqari, AdliyaTV internet platformasi faoliyat boshlaydi, bu yerda mutaxassislar huquqiy normalarni sodda va tushunarli tilda izohlaydi.
Muhim institutsional o‘zgarishlardan biri sifatida vazirlik va idoralarga o‘z normativ-huquqiy hujjatlarini soddalashtirilgan davlat ro‘yxatidan o‘tkazish huquqi beriladi. Ro‘yxatga olish muddati ikki barobar qisqartiriladi.
Bu chora rahbarlarning mas’uliyati va tashabbuskorligini oshirishga qaratilgan. O‘zbekistonda davlat xizmatlarini “bir oynalik” tamoyili asosida ko‘rsatish tizimi birinchi marta 2013 yilda tajriba
