Oliy Majlis Qonunchilik palatasi 1997 yildan beri amal qilayotgan oziq-ovqat mahsulotlari xavfsizligi sohasidagi normativ-huquqiy bazani tubdan yangilash maqsadida taqdim etilgan yangi qonun loyihasining birinchi o‘qishda rad etilishiga qaror qildi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi.
Ushbu qonun loyihasi mahsulotlarni bolalar uchun tavsiya etilmaydigan mahsulotlar sifatida belgilash bo‘yicha taklif qilingan formulirovkalar atrofida yuzaga kelgan hal etilmagan nizolar sababli qabul qilinmadi. Loyihaning mualliflari ta’kidlaganidek, tashabbus deyarli o‘ttiz yillik eskirgan qonunni yangilab, milliy qonunchilikni xalqaro talab va standartlarga moslashtirishga qaratilgan edi.
Ushbu qadam mutaxassislar tomonidan O‘zbekistonning tartibga solish muhitini global normalar bilan uyg‘unlashtirish strategiyasining muhim qismi sifatida ko‘rilmoqda. Bu esa ayniqsa eksport bozorlarini kengaytirish va joriy savdo munosabatlari kontekstida, xususan, AQSh prezidenti siyosati doirasida standartlashtirish masalalariga e’tibor qaratilishi sababli muhimdir.
Qonun loyihasi davlat organlarining oziq-ovqat mahsulotlari nazoratidagi vakolatlarini aniq ajratib ko‘rsatdi va davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlarini batafsil bayon etdi. Shuningdek, mahsulotlarni saqlash, tashish va iste’molchiga yetkazib berish bosqichlarida ularning izchilligini ta’minlash tizimini joriy etishni taklif qildi.
Oziq-ovqat biznesi ishtirokchilari – ishlab chiqaruvchilar, qayta ishlovchilar va tarqatuvchilar –ga alohida e’tibor qaratildi. Ularning huquq va majburiyatlari belgilab qo‘yildi hamda qonun buzilishlarida javobgarlik choralari ko‘zda tutildi.
Nazorat vositasi sifatida ochiq va shaffof elektron reyestr yaratish taklif qilindi, bu tizim oziq-ovqat mahsulotlari aylanish jarayonlarini real vaqt rejimida kuzatishga imkon beradi. Ushbu chora Jahon savdo tashkiloti talablariga va ilg‘or davlatlarning tajribasiga asoslangan.
Qonun loyihasi ortiqcha byurokratik tartiblarni kamaytirish va deregulyatsiyaga yo‘naltirilgan edi. Qabul qilinsa, sanitariya-epidemiologik xulosalar, veterinariya sertifikatlari va texnik tartibga solish agentligi sertifikatlarini majburiy ro‘yxatdan o‘tkazish bekor qilinardi.
Ishlab chiqaruvchilar an’anaviy “yaroqlilik muddati” atamasidan tashqari xalqaro “eng yaxshi iste’mol muddati” (best before) va “oxirgi iste’mol muddati” (use by) atamalarini ham qo‘llash huquqiga ega bo‘lar edi. Lekin mahsulotlarni belgilash bo‘limi qonun loyihasining asosiy to‘siqiga aylandi.
Deputatlar mahsulot qadoqlarida va reklamada “voyaga yetmaganlarga tavsiya etilmaydi” degan ma’lumotni kiritish majburiyati bo‘yicha qattiq tanqidlarni bildirdi. “Milliy tiklanish” fraksiyasi a’zosi Ilhom Abdullayev bu formulirovkalar huquqiy noaniqlik tug‘dirishini ta’kidladi.
U amaldagi qonunchilikda “maktab yoshi” tushunchasining aniq belgilangan emasligini, bu esa tushuncha bo‘yicha turlicha talqinlarga sabab bo‘lishini aytdi. Shuningdek, “marketing materiallari” atamasi juda umumiy bo‘lib, keng ko‘lamdagi axborot vositalariga nisbatan qo‘llanilishi mumkinligi, bu esa biznes uchun huquqiy noaniqlik yaratishini ta’kidladi.
Natijada, qonun loyihasi qabul qilish uchun zarur bo‘lgan ko‘pchilik ovozlarni ololmadi. Majlisda qatnashgan deputatlardan atigi 61 nafari uni qo‘llab-quvvatladi.
Yig‘ilish yakunida hujjat chuqur qayta ko‘rib chiqilishi va muhokamalar davomida bildirgan fikrlar va takliflar hisobga olinishi topshirildi. “Best before” (eng yaxshi iste’mol muddati) va “use by” (oxirgi iste’mol muddati) atamalari bir-birining o‘rnini bosmaydi.
“Use by” mahsulot xavfsizligiga taalluqli bo‘lib, ushbu muddatdan keyin mahsulotni iste’mol qilish xavfli hisoblanadi. “Best before” esa sifatga doir bo‘lib, ko‘rsatilgan muddatdan so‘ng mahsulot ta’m va tuzilish xususiyatlarini yo‘qotishi mumkin, ammo iste’mol uchun xavfsiz bo‘lib qoladi.
Bunday belgilash birinchi marta 1970-y
