2025 yilning birinchi olti oyida O‘zbekiston sud tizimi 6000 dan ortiq fuqaroni zo‘ravonlik, oilaviy zo‘ravonlik va sha’ni hamda qadr-qimmatini kamsituvchi ma’lumotlarni tarqatish bilan bog‘liq ishlar bo‘yicha javobgarlikka tortdi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi.
Ushbu ma’lumotlar 2023 yil aprelida qabul qilingan ayollar va bolalarni himoya qilishni kuchaytirishga qaratilgan qonunlarning amalga oshirilishi doirasida e’lon qilindi. Oliy sud matbuot kotibi Aziz Abidovning rasmiy bayonotiga ko‘ra, mamlakat bo‘ylab sudlar yangi qonunlar bo‘yicha ko‘plab ishlarni ko‘rib chiqdi.
Ushbu ishlarning eng yirik qismi, ya’ni 4952 ta holat, ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 59-2-moddasi — oilaviy zo‘ravonlik bo‘yicha ko‘rib chiqildi. Bu ishlar natijasida 3200 nafar shaxs jarimaga tortildi, 1752 kishi esa ma’muriy qamoqqa olindi.
Og‘irlashtiruvchi sharoitlarda yoki takroriy ravishda sodir etilgan oilaviy zo‘ravonlik uchun jinoiy javobgarlik 126-1-moddaga muvofiq 231 kishiga qo‘llandi. Ulardan 65 nafari ozodlikdan mahrum etildi, 166 kishi esa jamiyatdan ajratilmagan boshqa jazo choralari bilan jazolandi.
Shuningdek, jinsiy tazyiq bilan bog‘liq ishlar faol ko‘rib chiqilmoqda. Ma’muriy javobgarlik kodeksining 41-1-moddasi bo‘yicha 986 kishi javobgarlikka tortildi.
Ularning 628 nafari ma’muriy qamoqqa olindi, 358 nafari esa jarima bilan jazolandi. Sudlar shaxsning shaxsiy hayotiga oid ma’lumotlarni oshkor etish va uning sha’ni hamda qadr-qimmatini kamsitish bo‘yicha jinoiy ishlarni ham ko‘rib chiqdi.
Jinoyat kodeksining 141-3-moddasi bo‘yicha 99 kishi sudlandi. Ulardan 24 nafari ozodlikdan mahrum etildi, 75 kishi esa boshqa jazo turlariga tortildi.
2025 yilning birinchi yarmidagi ko‘rsatkichlar 2023 yil aprelidan boshlab qonunlar kuchga kirganidan keyingi tendensiyani davom ettirmoqda. Solishtirish uchun, 2024 yilning o‘n oyida oilaviy zo‘ravonlik bo‘yicha 15 826 ta hukm chiqarilgan, 2023 yilda esa jinsiy tazyiq bo‘yicha 666 kishi sudlangan.
Biroq, akademik muhitda qonunlarni qo‘llash amaliyotiga oid xavotirlar mavjud. Toshkent davlat yuridik universiteti olimlari Zayniddin Shamsidinov va Utkirbek Xolmirzaev tomonidan o‘tkazilgan tadqiqotda oilaviy zo‘ravonlikka oid normalar ba’zan jabrlanuvchilarga bosim o‘tkazish, ularni tajovuzkor bilan rasmiy sulhga majburlash uchun ishlatilishi holatlari aniqlangan.
Ayollar va bolalarni zo‘ravonlikdan himoya qilish bo‘yicha qonunlarning bajarilishini nazorat qilish maqsadida O‘zbekiston Oliy Majlisi Senatida maxsus qo‘mita tashkil etildi. Bu qo‘mita nafaqat qonunlarni qo‘llashni kuzatib borish, balki sohadagi qonunchilikni yanada takomillashtirish bo‘yicha takliflar ishlab chiqish vazifasini ham bajaradi.
