Toshkentdagi ko‘p kvartirali uylarida suv ta’minoti tarmoqlarini vaqtinchalik yopish uchun norasmiy to‘lovlar yig‘ish amaliyoti shakllanib, keng qo‘llanilmoqda. Bu haqida Upl.uz xabar berdi.
Ushbu masala keng jamoatchilik muhokamasiga aylangan bo‘lib, poytaxt aholisi ushbu harakatlarning qonuniyligini aniqlashga harakat qilmoqda. Boshqaruv kompaniyalarining sanitariya texniklari rejalashtirilgan ta’mirlash ishlarini amalga oshirish uchun xizmat haqini talab qilishi aholi o‘rtasida turli munozaralarga sabab bo‘lmoqda.
Shahar aholisi bildirayotgan to‘lov miqdorlari odatda 50 mingdan 200 ming so‘mgacha bo‘lib, bu oddiy jarayon bir necha daqiqa davom etadi. Ijtimoiy tarmoqlar va mahalliy forumlardagi munozaralar ikki qarama-qarshi fikrni ko‘rsatmoqda.
Birinchi guruh norasmiy to‘lovlarni noqonuniy deb hisoblaydi. Ularning fikricha, umumiy mulkni, jumladan podvaldagi suv quvurlarini xizmat ko‘rsatish uchun to‘lanadigan kommunal to‘lovlar allaqachon boshqaruv kompaniyasiga o‘tkazilgan.
Shuning uchun ishchi sanitariya texniklari o‘z vazifalarini bajarish uchun qo‘shimcha haq talab qilmasligi kerak. Ikkinchi guruh esa bunday to‘lovlarni amalda mavjud normalar sifatida qabul qiladi.
Ularning fikricha, suvni yopish uchun to‘lov ayniqsa, ta’mirlash ishlarini boshqaruv kompaniyasiga qarashli bo‘lmagan mutaxassis bajarayotgan paytda zarur bo‘ladi. Agar kvartira egasi boshqaruv kompaniyasining sanitariya texnikini chaqirsa, suvni yopish xizmati odatda bepul ko‘rsatiladi.
Ammo tashqi mutaxassis jalb qilinganda, rasmiy sanitariya texniklari suvni yopishni alohida pullik xizmat deb hisoblaydi. Muhokamalarda ko‘pchilik e’tiroz bildirgan asosiy muammo moliyaviy hisob-kitoblarning shaffof emasligidir.
Ko‘pincha xizmat uchun to‘lov sanitariya texnikining qo‘liga kvitansiyasiz va boshqaruv kompaniyasi kassasi orqali rasmiylashtirilmasdan beriladi. Bu esa katta miqdordagi mablag‘ning qora bozorga chiqishiga olib keladi va aholi xizmat narxi yoki sifatini baholash imkoniyatidan mahrum bo‘ladi.
Rasmiy to‘lovni talab qilish esa ko‘pincha ishchining ishni bajarishdan bosh tortishiga sabab bo‘ladi, bu esa kvartira egasini qiyin ahvolga soladi. Huquqiy nuqtai nazardan, bu masala hali tartibga solinmagan.
Amaldagi uy-joy qonunchiligi aholiga podval xonalarga mustaqil kirish va umumiy muhandislik tarmoqlari bilan bog‘liq ishlarni bajarishni taqiqlaydi, chunki bu boshqaruv kompaniyasining vakolati hisoblanadi. Shu bilan birga, suv tarmoqlarini yopish xizmatining to‘lanadigan yoki bepul ekanligi va unga qo‘yiladigan tariflar bo‘yicha aniq qonuniy qoidalar mavjud emas.
Bu huquqiy noaniqlik norasmiy munosabatlarning paydo bo‘lishiga sabab bo‘lmoqda, bunda aholi va kommunal xizmatlar xodimlari o‘rtasidagi munosabatlar qonun bilan emas, shaxsiy kelishuvlar orqali tartibga solinadi. Ushbu holatni tartibga solish uchun tegishli idoralarning aralashuvi zarur.
Qurilish va uy-joy kommunal xizmatlar vazirligi masalani rasmiy ravishda izohlab, barcha ishtirokchilar uchun yagona qoidalarni belgilashi lozim. Bu suvni yopish xizmati standart xizmat tarkibiga kiradimi yoki alohida pullik xizmat ekanligini aniqlashga yordam beradi.
Sovet davrida qurilgan ko‘plab ko‘p kvartirali uylar, xususan Toshkentdagi ko‘plari, suv ta’minoti tizimi shunday loyihalashtirilganki, har bir kvartirada alohida suvni yopish krani mavjud emas. Shu sababli har qanday ta’mirlash ishlari uchun butun suv tarmog‘ini yopish talab etiladi, bu esa vertikal bo‘yicha barcha qo‘shnilar manfaatlariga ta’sir ko‘rsatadi.
