Toshkentda shahar markazidan Toshkent farmatsevtika institutini ko‘chirish loyihasi atrofida jamoatchilikda faol muhokama boshlandi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi.
Loyiha doirasida, tungi iqtisodiyotni rivojlantirishga oid qaror loyihasida ko‘rsatilishicha, institut o‘rnida besh yulduzli mehmonxona va ming o‘rinli avtomobil to‘xtash joyi qurilishi rejalashtirilgan. Bu taklif iqtisodchilar va shaharsozlik mutaxassislari tomonidan tanqid qilinmoqda.
Ular bunday qarorning maqsadga muvofiqligini shubha ostiga olib, shaharsozlikdagi chuqur tizimli muammolarga e’tibor qaratmoqda. Urban Metrics mutaxassisi va tahlilchi !lesalievning fikricha, ko‘plab shaharsozlik qarorlari chet el tajribasining yuzaki o‘rganilishiga asoslangan.
Bu yondashuv mahalliy sharoitlarni hisobga olmasdan, natijasi yaxshi bo‘lmagan amaliyotlarni takrorlashga olib keladi. Masalan, shahar markazidagi oliy ta’lim muassasalarini tashqariga ko‘chirish orqali transport tiqilinchlarini kamaytirish g‘oyasi ko‘p marta muhokama qilingan.
Shunga o‘xshash tashabbuslar qo‘shni davlatlar tajribasiga asoslanadi. Masalan, Olmada universitetlarni alohida talabalar shaharchasiga ko‘chirish taklifi bo‘lgan, Boku shahrida esa kichik shaharlarni rivojlantirish va transport muammolarini hal etish maqsadida oliy ta’lim muassasalarini ko‘chirish rejalashtirilgan.
Ammo chuqur tahlil shuni ko‘rsatadiki, bu tashabbuslar ko‘pincha bir-biriga yoki Moskva tajribasiga tayangan. Moskva shahrida MKAD tashqarisiga universitetlarni ko‘chirish bo‘yicha katta rejalar o‘n yildan ortiq vaqt oldin e’lon qilingan, lekin to‘liq amalga oshirilmagan.
Rossiya poytaxtining yetakchi universitetlari o‘z tarixiy joylarida qolmoqda. Mutaxassislar ta’kidlaydiki, talabalar transporti shahar tiqilinchlarining asosiy sabablaridan biri ekanligini isbotlovchi ilmiy dalillar yetarli emas.
Aksincha, universitetlar iqtisodiy markazlar bo‘lib, investitsiyalarni jalb qiladi, ish o‘rinlari yaratadi va intellektual muhitni shakllantiradi, bu esa shaharga katta foyda keltiradi. Ekspertlarni ayniqsa loyiha huquqiy tomonlari tashvishga solmoqda.
Institut joylashgan hudud H1 toifasiga kiradi, bu shaharsozlik normalariga ko‘ra yangi qurilishga taqiq qo‘yilgan hudud hisoblanadi. Loyiha shunday qilib, shaharni rivojlantirish bo‘yicha tasdiqlangan, jumladan Bosh reja va Master-reja bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri ziddiyatda turadi.
Bu esa strategik hujjatlar tijorat manfaatlari uchun e’tiborsiz qoldirilishi mumkin bo‘lgan xavfli precedent yaratadi. Urban Metrics va !lesaliev mutaxassislarining fikricha, universitetlarni ko‘chirish Toshkentdagi transport muammosining ildizini hal qilmaydi.
Taqilinchlarning asosiy sababchilari talabalar emas, balki jamoat transporti tizimining yetarlicha rivojlanmagani, shaxsiy avtomobillarga yuqori bog‘liqlik va zamonaviy yo‘l harakati boshqaruvi tizimlarining yo‘qligidir. Universitetlarni shahardan ajratish faqat muammo belgisini yo‘qotishga urinishdir, uning sababini emas.
Oliy ta’lim muassasalari poytaxt ekotizimining ajralmas qismi bo‘lib qolishi kerak. Ularning shahar muhitiga integratsiyasi talabalar va o‘qituvchilarga ilmiy tadqiqot markazlari, laboratoriyalar, kutubxonalar, innovatsion klasterlar va biznes bilan yaqin hamkorlik imkonini beradi.
Dunyo tajribasi shuni ko‘rsatadiki, dunyoning yetakchi universitetlari, masalan Parijdagi Sorbonna yoki Bostondagi Garvard, yirik megapollarning markazida joylashgan. Bu shaharlar transport muammolarini ta’lim muassasalarini ko‘chirish orqali emas, metro, tezkor avtobus yo‘nalishlari va raqamli boshqaruv texnologiyalarini rivojlantirish orqali hal qiladi.
Toshkent ta’lim infratuzilmasini qurbon qilish o‘rniga, transport tizimini modernizatsiya qilish va zamonaviy megapolislarga xos murakkab tizimli yechimlarni ishlab chiqishga e’tibor qaratishi lozim.
