AQSHning Alabama shtatida yashovchi Tovana Luni ismli ayol dunyo tibbiyotida yangi sahifa ochgan tajribaning bir qismiga aylandi. U genetik o‘zgartirilgan cho‘chqa buyragi bilan 130 kun yashadi — bu hozirgacha ushbu turdagi transplantatsiya bilan eng uzoq umr ko‘rgan inson sifatida qayd etildi.
«Natija qanday bo‘lishidan qat’i nazar, men minnatdorman»
4 aprel kuni Lunining organizmi cho‘chqa buyragini rad etgani aniqlangach, organ olib tashlandi. Bundan so‘ng u shifoxonadan chiqib, uyiga qaytdi.
“Natija barcha kutilayotganidek bo‘lmagan bo‘lishi mumkin. Lekin ushbu 130 kun men uchun juda katta saboq bo‘ldi va bu tajriba kelajakda boshqa bemorlarga umid bag‘ishlaydi,” — deya izoh berdi Tovana Luni.
Tibbiyotda yangi davr: cho‘chqa organi bilan hayot
Tovana Luni 2016 yildan buyon gemodializda edi. Uning organizmi inson buyragini qabul qilish uchun mos kelmagan — immuniteti uni rad etishga tayyor edi. Shu sababdan shifokorlar ilk marta uning tanasiga genetik o‘zgartirilgan cho‘chqa buyragi o‘rnatishga qaror qilgan.
Ushbu organ 2023 yil noyabridan 2024 yil apreligacha faoliyat ko‘rsatdi. Bundan avval shunga o‘xshash holatlarda cho‘chqa a’zolari faqat 2 oygacha xizmat qilgan.
Nima uchun cho‘chqalar?
Olimlar genetik o‘zgartirilgan cho‘chqalarning organlarini inson organizmiga moslashtirish ustida ish olib bormoqda. Bu donor organlar yetishmasligi muammosiga javob bo‘lishi mumkin.
Fakt:
– AQSHda 100 000 dan ortiq inson transplantatsiya navbatida turibdi;
– Ulardan ko‘pchiligi — buyrak kutayotgan bemorlar;
– Har yili minglab bemorlar navbatni kutar ekan, hayotdan ko‘z yummoqda.
Tadqiqotlar davom etmoqda
Hozirgacha AQSHda faqat 4 nafar bemorga cho‘chqa organi o‘rnatilgan:
- 2 ta yurak;
- 2 ta buyrak.
Ular og‘ir ahvolda bo‘lgan va operatsiyadan keyin hayotdan ko‘z yumgan.
Endi esa olimlar yengilroq holatdagi bemorlarda bunday transplantatsiyani sinab ko‘rmoqda. Masalan, 2024 yil yanvarda Nyu Hempshir fuqarosi cho‘chqa buyragini qabul qildi va hozirgacha o‘zini yaxshi his qilmoqda.
Xitoy olimlari ham bunday tajribaning muvaffaqiyatli o‘tganini e’lon qilgan.
[b]Xavf va umid o‘rtasidagi fan]
Tovana Lunining 130 kunlik hayoti tibbiyotda yangi satrlar yozmoqda. Hali juda ko‘p savollar va xavotirlar bor, ammo bu ilmiy yo‘ldagi jasoratli qadamlar kelajakda minglab insonlar hayotini saqlab qolishi mumkin.
