O‘zbekistonda shaharlardagi yangilanish jarayonlarini tubdan takomillashtirishga qaratilgan qonun loyihasi birinchi o‘qishda qabul qilindi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi.
Ushbu hujjat mulk egalari huquqlarini himoya qilish uchun qat’iy qoidalarni joriy etadi, kompensatsiya mexanizmlarini belgilaydi hamda loyiha bajarilish muddatlarini buzgan shaxslarga javobgarlik yuklaydi. Bu o‘tgan yillardagi ko‘plab fuqarolarning shikoyatlariga javobdir.
Oliy Majlis Qonunchilik palatasida so‘zlagan Adliya vazirining o‘rinbosari Mahmud Istamovning ta’kidlashicha, yangilanish sohasida maxsus qonun hujjatining yo‘qligi mulk egalari huquqlarining tizimli ravishda buzilishiga sabab bo‘lgan. Oldingi loyihalar amalga oshirilganda yuzaga kelgan muammolar ko‘plab noroziliklarga va davlat organlariga murojaatlarga olib kelgan.
Istamovning aytishicha, bu holatlar yuzlab jinoyat ishlarining ochilishiga sabab bo‘lgan, chunki investorlardan mulk egalari huquqlari buzilgan. Yangi qonun mulk egalari, investorlar va davlat o‘rtasida oshkora va adolatli munosabatlarni yaratishni maqsad qilgan.
Adliya vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, O‘zbekistonda uy-joy fondi 42 mingga yaqin ko‘p kvartirali binolarni o‘z ichiga oladi. Ulardan taxminan 17 mingtasi ikki-uch qavatli, bir necha o‘n yillar oldin qurilgan past qavatli uylar hisoblanadi.
Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, 343 ta bino o‘z me’yoriy foydalanish muddatini tugatgan va halokatli holatda, ya’ni aholiga xavf solmoqda. Ko‘plab mahalliy joylarda odamlar eskirgan, xavfsizlik va qulaylik standartlariga javob bermaydigan uylarida yashashda davom etmoqda.
Muhandislik tarmoqlari — elektr, suv va gaz ta’minoti tarmoqlari jiddiy eskirgan. Ba’zi binolarda markazlashtirilgan kanalizatsiya tizimi yo‘q va hojatxonalar ko‘chada joylashgan, deya vaziyatni batafsil tushuntirdi vazir o‘rinbosari.
Yangilanish dasturi shaharlardagi qurilish zichligini oshirish uchun katta imkoniyatlar yaratadi. 17 mingta past qavatli uy o‘rnida 7-9 qavatli zamonaviy 13,5 mingga yaqin ko‘p kvartirali binolar qurilishi mumkin.
Bu yashash maydonini ko‘paytirish va aholi sonini uch barobar oshirish imkonini beradi. Shu bilan birga, bunday yondashuv mavjud infratuzilma va energiya resurslarini samarali ishlatishni ta’minlaydi.
Shuningdek, xususiy sektor tomonidan zamonaviy turar joy va tijorat obyektlari qurilishiga bo‘lgan qiziqish ortmoqda. Biroq, yangilanish loyihalari faqat markaziy hududlarga emas, uzoq hududlarga ham qamrab olinishi zarurligi ta’kidlandi.
“Shaharlarda yangilanish haqidagi” qonun loyihasi keng jamoatchilik muhokamasidan o‘tdi. Unda 3 mingdan ortiq odam ishtirok etib, 154 ta taklif bildirdi.
Fuqarolar orasida ikki asosiy tashvish borligi aniqlangan: mulk huquqlarining kafolatlangan himoyasi va adolatli kompensatsiya, shuningdek, mulk egalari roziligisiz majburiy buzish xavfi. Yangi qonun bunday holatlarni oldini olish uchun qat’iy cheklovlar kiritadi.
Yangilanish faqat shaharlarning umumiy rejalari belgilagan hududlarda va halokatli binolar joylashgan joylarda amalga oshiriladi. Loyihani hokimliklar, aholi yoki investorlar boshlashi mumkin.
Investorlar yoki aholi tomonidan loyiha ishga tushirilishi uchun kamida 80 foiz mulk egalari oldindan notarial tasdiqlangan rozilik berishi talab qilinadi. Agar to‘rt nafar egadan biri loyiha tarafdori bo‘lmasa, u taklif ko‘rib chiqilmaydi.
Loyiha tasdiqlangach, har bir mulk egasi bilan kompensatsiya shakli alohida kelishiladi. Qurilish ishlarini boshlashdan oldin hokimlik, investor va mulk egasi o‘rtasida uch tomonlama kelishuv imzolanadi.
Vazir o‘rinbosari ta’kidlaganidek, barcha mulk egalari 100 foiz rozilik bildirmaguncha qurilish yoki buzilish ishlari amalga oshirilmaydi. Katta yangilanish loyihalari shaharlarga ekologik muammolarni ham keltirib chiqaradi.
Bir necha o‘nlab eski past qavatli uylarni buzish o‘nlab yillar davomida shakllangan tabiat muhitini yo‘qotish demakdir
