O‘zbekiston Respublikasida aholining oziq-ovqat odatlarini kompleks o‘rganishga qaratilgan tadqiqot amalga oshirilmoqda. Bu haqida Upl.uz xabar berdi.
Ushbu loyiha xalq salomatligini mustahkamlash sohasida yangi strategiya ishlab chiqishga xizmat qiladi. Xalqaro ISCAD markazi va Strategik islohotlar agentligining Delivery Unit tuzilmasi hamkorligida ishga tushirilgan loyiha butun mamlakat hududini qamrab oladi hamda kelgusidagi davlat dasturlari uchun ilmiy asos yaratishni maqsad qilgan.
Ushbu tashabbusning dolzarbligi oldingi monitoring natijalari bilan tasdiqlangan. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti tomonidan 2014 va 2019 yillarda o‘tkazilgan STEPS tadqiqotlari O‘zbekiston aholisi ratsionida salbiy tendensiyalar mavjudligini ko‘rsatdi.
Masalan, tuz iste’moli me’yordan ortiq bo‘lgan fuqarolar ulushi 15,6 foizdan 36,6 foizga oshgan. Shu bilan birga, respondentlarning 67,2 foizi kunlik ratsionida tavsiya etilgan meva va sabzavot miqdorini qamrab olmagan.
Mutaxassislarning fikricha, bu omillar ortiqcha vazn va arterial gipertenziya holatlarining ko‘payishi bilan bevosita bog‘liqdir. Shunday vaziyatda sog‘lom va muvozanatli oziqlanish modeliga tizimli o‘tish zarurati yuzaga kelmoqda.
Ma’lumot yig‘ish uchun xalqaro miqyosda tan olingan KAP Survey metodologiyasi qo‘llanilmoqda. Bu usul aholining sog‘lom oziqlanish haqidagi bilimlari, munosabati hamda amaliy odatlarini baholash imkonini beradi.
Hozirgi kunda maydon bosqichi 13 mingdan ortiq xo‘jaliklarni qamrab olgan bo‘lib, bu namunaviylikni ta’minlaydi. Tadqiqot dasturida beshta asosiy yo‘nalish mavjud.
Birinchidan, dietologiya bo‘yicha bilim va amaliy ko‘nikmalar to‘planadi. Ikkinchidan, ishtirokchilarning bo‘yi, vazni va tana massasining indekslari o‘lchanadi, bu ularning jismoniy holatini baholashga yordam beradi.
Uchinchi yo‘nalish qonning biokimyoviy tahliliga qaratilgan bo‘lib, unda qon shakar va xolesterin darajasi, shuningdek, mikroelementlar muvozanati aniqlanadi. To‘rtinchi va beshinchi yo‘nalishlarda esa sog‘liqni klinik holati, shuningdek, shaxsiy va oilaviy tibbiy tarix hamda ijtimoiy-madaniy sharoitlar o‘rganiladi.
Mazkur keng qamrovli yondashuv muammoni faqat qayd etish bilan cheklanmay, uning ildizlarini chuqur tahlil qilish imkonini beradi. Olingan ma’lumotlar hududlar kesimida oziqlanish odatlari, aholining sog‘lom ovqatlanish qoidalari bo‘yicha xabardorligi darajasi hamda ortiqcha vazn va ochlik muammolarining ijtimoiy guruhlarga taqsimlanishini aniqlashga yordam beradi.
Natijada yig‘ilgan ma’lumotlar asosida bir qator strategik tashabbuslar ishlab chiqiladi. Ular orasida yuquvchi bo‘lmagan kasalliklarni oldini olishga qaratilgan milliy dasturlar yaratish va keng ko‘lamli axborot kampaniyalarini boshlash ko‘zda tutilgan.
Shuningdek, oziq-ovqat mahsulotlari sifatini va belgilanishini tartibga soluvchi qonunchilikni takomillashtirishda tadqiqot natijalari asos bo‘ladi. Dalillarga asoslangan bunday yondashuv jahon sog‘liqni saqlash siyosatida samarali amaliyot sifatida qabul qilingan bo‘lib, mavjud muammolarga tezkor javob berish va uzoq muddatli ijobiy o‘zgarishlarga erishish imkonini yaratadi.
An’anaviy o‘zbek madaniyatida non muqaddas hisoblanadi. Uni hech qachon yerga qo‘yishmaydi yoki yuzini pastga qaratishmaydi, eski nonlar esa tashlanmay, hayvonlarga beriladi.
Ushbu madaniy qadriyat oziq-ovqat odatlariga ta’sir ko‘rsatishi mumkin va hududiy axborot kampaniyalarida hisobga olinishi muhimdir.
