Neft global savdo zanjirining asosiy harakatlantiruvchi kuchi hisoblanadi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
Uning narxi yoki ta’minotidagi har qanday o‘zgarish nafaqat energetika bozoriga, balki butun dunyo bo‘ylab mahsulot narxlariga, yetkazib berish muddatlariga va ishlab chiqarish hajmiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Neft iqtisodiyotda faqat yoqilg‘i sifatida emas, balki siyosiy ta’sir vositasi va geosiyosiy mavqe belgilovchi omil sifatida ham muhim ahamiyatga ega.
U iqtisodiy barqarorlik poydevori va strategik zaxira hisoblanadi. Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, dunyo energiya iste’molining uchdan bir qismi neft hisobiga to‘g‘ri keladi.
AQSh, Xitoy va Hindiston kabi yirik davlatlar, shuningdek, Yevropa mamlakatlari ham qayta tiklanuvchi energiyaga sarmoya kiritayotgan bo‘lsa-da, neftdan to‘liq voz kecha olmayapti. Neft nafaqat yoqilg‘i sifatida, balki plastmassa buyumlar, sintetik kauchuk, kiyim-kechak matolari, gigiyena vositalari, go‘zallik mahsulotlari va oziq-ovqat qo‘shimchalarini ishlab chiqarishda ham keng qo‘llaniladi.
Shu sababli, neft bozoridagi narx o‘zgarishlari, ta’minotdagi uzilishlar yoki xalqaro sanksiyalar jahon iqtisodiyotining turli sohalariga ta’sir etadi. Neft davlatlarga katta daromad va eksport imkoniyatlari beradi, ammo iqtisodiyotni faqat neftga bog‘lagan mamlakatlar siyosiy beqarorlik yoki iqtisodiy tanazzulga duch kelishi mumkin.
Misol uchun, Iroq, Liviya, Suriya va Venesuyela kabi davlatlarda katta neft zaxiralari mavjud bo‘lishiga qaramay, farovonlik kafolatlanmagan. Bugungi kunda energiya manbalarini diversifikatsiya qilish, ya’ni quyosh, shamol, vodorod va atom energiyasi kabi alternativ manbalarga o‘tish ekologik va iqtisodiy barqarorlikni ta’minlash uchun zarur hisoblanadi.
Energetikaga bir tomonlama bog‘liqlik mamlakatlarni global o‘zgarishlar va siyosiy xavflar oldida zaiflashtiradi. Shu bois, neftning o‘rnini bosuvchi va xavflarni kamaytiruvchi yangi energiya manbalarini izlash kelajakdagi muvaffaqiyat va barqarorlik uchun muhimdir.
