Venetsiyaning kelajagi tobora xavf ostida qolmoqda. Milliy geofizika va vulkanologiya instituti tomonidan o‘tkazilgan xalqaro tadqiqotga ko‘ra, 2150 yilga borib shahar butunlay suv ostida qolishi mumkin. Olimlar “Moisey” to‘siq tizimi ham bu holatning oldini olish uchun yetarli emasligini ta’kidlamoqda.
Venetsiyaning yo‘q bo‘lish ehtimoli qanday?
RAI News 24 telekanalining ma’lum qilishicha, tadqiqotchilar 2050, 2100 va 2150 yillar uchun turli ssenariylar asosida simulyatsiyalar o‘tkazgan. Ularning eng yomon taxmini XXII asrning o‘rtalariga to‘g‘ri keladi. Unga ko‘ra, Venetsiya va uning atrofidagi maydon suv bosishining keskin ortishi tufayli 139 kv.km dan 226 kv.km gacha kengayishi mumkin.
“Qo‘shimcha himoya choralarisiz bu suv toshqiniga olib keladi va mahalliy aholi hamda Venetsiyaning madaniy merosiga katta zarar yetkazadi”, – deydi olimlar.
Iqlim o‘zgarishi va dengiz sathining ko‘tarilishi
Tadqiqotchilarning fikriga ko‘ra, global iqlim o‘zgarishi Venetsiyadagi suv sathining ko‘tarilishini tezlashtirmoqda. Bu jarayon dengiz sathining yuqori ko‘tarilishi va yerning botib borishi bilan bog‘liq bo‘lib, hozirda yiliga 7 mm ga yetishi aniqlangan. Agar bu holat davom etsa, asr oxiriga kelib, shaharning ko‘p qismi suv ostida qolishi mumkin.
Venetsiya 150 dan ortiq orollarda qurilgan bo‘lib, u to‘fonlar va to‘lqinlar ta’sirida qolayotgani uchun maxsus himoya choralari talab qilinadi.
“Moisey” to‘siq tizimi yetarlimi?
Shaharni suv toshqinidan himoya qilish maqsadida Venetsiya hukumati maxsus mobil to‘siq tizimi – “Moisey”ni ishlab chiqqan. Bu loyiha qurilish narxining qimmatligi tufayli ko‘plab bahs-munozaralarga sabab bo‘lgan. Oxir-oqibat, ushbu to‘g‘on so‘nggi yillarda shaharni “yuqori suv sathi” hodisasidan himoya qilish uchun ishga tushirildi.
Ammo olimlarning fikriga ko‘ra, “Moisey” to‘siq tizimi Venetsiyani to‘liq saqlab qolish uchun yetarli bo‘lmasligi mumkin. Shahar suv sathining tabiiy ko‘tarilishi va yerning botishi tufayli uzoq muddatda himoyasiz qolishi ehtimoli yuqori.
Tarixiy prognozlar va real tahdidlar
Venetsiyaning suv ostida qolish ehtimoli haqida ilgari ham ko‘plab taxminlar qilingan. Nemis shoiri Iogann Volfgang Gyote bundan 200 yil oldin ukasiga shunday deb yozgan edi: “Sen tezda Venetsiyaga kelishing kerak, 50 yildan keyin u yo‘q bo‘lib ketadi”.
Garchi Venetsiya hali ham o‘z jozibasini saqlab kelayotgan bo‘lsa-da, XXI va XXII asrlarda shaharning yo‘q bo‘lib ketishi haqiqiy tahdidga aylanmoqda. Olimlar shaharni saqlab qolish uchun qo‘shimcha himoya mexanizmlarini yaratish zarurligini ta’kidlamoqda.
Venetsiyaning suv ostida qolishiga iqlim o‘zgarishi, dengiz sathining ko‘tarilishi va yerning botishi kabi omillar sabab bo‘lmoqda. Hozirgi mobil to‘siq tizimi bu xavfni cheklashga yordam bersa-da, uzoq muddatli yechim sifatida yangi himoya choralarini ishlab chiqish zarur. Agar bu masalaga jiddiy yondashilmasa, 2150 yilga kelib dunyo madaniy merosining eng muhim shaharlaridan biri yo‘qolishi mumkin.
