Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) tomonidan e’lon qilingan so‘nggi hisobot insoniyat uchun jiddiy ogohlantirish bo‘ldi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
Hozirgi kunda dunyo bo‘ylab bir milliarddan ortiq odam turli darajadagi ruhiy salomatlik muammolari bilan yashamoqda. Bu raqam nafaqat xavotirli, balki butun insoniyat sog‘lig‘i uchun katta tahdid hisoblanadi.
JSST ma’lumotlariga ko‘ra, 2021 yilda 15 yoshdan katta 400 milliondan ziyod kishi spirtli ichimliklar ta’siridan zarar ko‘rgan. 2022 yilda esa 64 milliondan ortiq inson giyohvand moddalar iste’moli natijasida ruhiy buzilishlarga duch kelgan.
Shuningdek, qariyb 57 million kishi demensiya va 24 milliondan ziyod inson epilepsiya bilan og‘rigan. Eng ko‘p uchraydigan ruhiy kasalliklar orasida xavotir va tushkunlik alohida o‘rin tutadi.
JSST ma’lumotlariga ko‘ra, bu kasalliklar barcha psixik buzilishlarning uchdan ikki qismini tashkil etadi. Ayniqsa, 20 dan 29 yoshgacha bo‘lgan yoshlar orasida bu muammolar keng tarqalgan.
Bu yosh avlod eng faol bo‘lishi kerak bo‘lgan davrda ruhiy kasalliklar bilan yuzlashmoqda. Hisobotda 2011 yildan 2021 yilgacha bo‘lgan davrda ruhiy kasalliklar soni dunyo aholisi o‘sishidan ham tez ko‘paygani qayd etilgan.
Bu esa global miqyosda vaziyatning og‘irlashayotganidan dalolat beradi. JSST yoshlar orasida o‘z joniga qasd qilish holatining asosiy o‘lim sababi ekanini ta’kidlaydi.
Faqat 2021 yilda 727 mingdan ortiq odam o‘z hayotini yo‘qotgan. Mavjud choralarga qaramay, tashkilotning taxminlariga ko‘ra, 2030 yilga qadar bu ko‘rsatkich faqat 12 foizga kamayishi mumkin.
Ruhiy buzilishlar nafaqat sog‘liqka, balki iqtisodiyotga ham katta zarar yetkazmoqda. Har yili bu muammo sababli 12 milliard ish kuni yo‘qotiladi, bu esa jahon iqtisodiyotiga yiliga taxminan 1 trillion dollar zarar keltiradi.
Eng achinarlisi, tushkunlik bilan og‘riganlarning faqat 9 foizi samarali davolanadi, psixozga chalinganlarning esa 71 foizi tibbiy yordam ololmaydi. Bu holat muammoning yanada kuchayishiga va odamlar hayotida qiyinchiliklarning ortishiga sabab bo‘lmoqda.
Shu sababli mutaxassislar davlat va jamiyatlarni ruhiy salomatlik muammosiga jiddiy e’tibor qaratishga chaqirmoqda. Chunki bu muammo kelajakda insoniyat taraqqiyotiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Ruhiy salomatlikni mustahkamlash uchun samarali chora-tadbirlar ko‘rilishi lozim.
