Bloomberg agentligiga ko‘ra, AQSH prezidenti Donald Tramp o‘zining saylovoldi kampaniyasi davomida bergan katta va’dalardan biri — Rossiya, Xitoy va Eron bilan tezkor kelishuvlarga erishish maqsadida boshlagan muzokaralarida muvaffaqiyatsizlikka uchramoqda. Uning diplomatik harakatlari hozircha bu davlatlar tomonidan rad javobi bilan to‘qnash kelmoqda.
Moskva va Pekin — “qiyin hamkorlar”
So‘nggi kunlarda Tramp Rossiya prezidenti Vladimir Putin va Xitoy rahbari Si Szinpin bilan bo‘lib o‘tgan suhbatlar haqida fikr bildirgan. U Putin bilan 4 iyun kuni o‘tkazilgan muloqotni “yaxshi, ammo tez tinchlikka olib kelmaydi”, deb ta’rifladi. Shuningdek, Si Szinpinni muzokara yuritish uchun “juda murakkab shaxs” deb atadi.
Eron bilan yadroviy kelishuv muzokaralari ham murakkab kechmoqda. Trampning ta’kidlashicha, Vashington hech qachon Tehronning yadroviy qurolga ega bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaydi. Uning fikricha, Eron energiya ehtiyojlarini tinch maqsadlarda qondirish uchun bunchalik darajada rivojlangan yadroviy dasturga ehtiyoj sezmaydi.
Eron tomoni esa o‘z shartlarida qat’iy qolmoqda. Ular uranni yuqori darajada boyitishdan voz kechish niyatida emas, ammo agar AQSH iqtisodiy sanksiyalarni bekor qilsa, hech qachon yadroviy qurol ishlab chiqarmasligini va zaxiralarni yo‘q qilishga tayyorligini bildirishgan.
AQSHning dushmanlari – tahdidga tayyor, do‘stlari esa ehtiyotkor
Kori Sheyk, Amerika tadbirkorlik instituti tahlilchisi, bunday vaziyatni shunday izohlaydi:
“AQSH prezidentlari bosim o‘tkazishi mumkin bo‘lgan davlatlar — Amerika do‘stlari, chunki ular munosabatlarni buzishni xohlamaydi. Lekin dushman davlatlar bu xavfni o‘z zimmasiga olishdan cho‘chimaydi.”
Jeremi Shapiro, Yevropa xalqaro aloqalar kengashining AQSH dasturi rahbari esa qo‘shimcha qiladi:
“Tramp avtokratik yetakchilar bilan munosabatni yaxshi saqlashga harakat qiladi. Ularga tahdid qilishga unchalik intilmaydi, ularni ko‘proq hurmat qiladi. Shu sabab, muzokaralarda tengsiz va Trampga foyda keltirmaydigan bitimlardan ehtiyot bo‘ladi.”
Xitoy bilan savdo urushining soyasi yana qaytmoqda
Tramp ma’muriyati hokimiyatga kelganidan so‘ng, AQSH va Xitoy o‘rtasidagi munosabatlarda keskin sovuqlik kuzatilgan edi. Vashington Xitoy tovarlariga tariflarni 145 foizgacha oshirgan, Pekin esa 125 foiz miqdorida javob choralarini joriy qilgan edi.
May oyida Jenevadagi muzokaralar vaqtida taraflar tariflarni vaqtinchalik kamaytirish bo‘yicha kelishuvga erishgandi. Ammo shundan so‘ng Pekin Vashingtonni kelishuvni buzganlikda ayblab, o‘z manfaatlarini himoya qilishni va’da qildi.
Ukraina bo‘yicha muzokaralar — kutilgan natijalardan yiroq
Ukrainadagi harbiy mojaroni hal qilish — Trampning saylovoldi bayonotlaridan biri bo‘lgan. Biroq, u ayni damda bu maqsadga yeta olmayapti. AQSH bu jarayonda faollik ko‘rsatmayotgani kuzatilmoqda — Istanbuldagi so‘nggi Rossiya–Ukraina muzokaralarida Amerika vakillari umuman ishtirok etmagan.
OAV xabariga ko‘ra, Tramp muzokaralardan tobora uzoqlashmoqda va bu jarayondan ko‘ngli qolgan.
Donald Trampning "boshqacha diplomatiya" uslubi — avtokratik yetakchilar bilan yaqin munosabat o‘rnatish va tajovuzkor bosim o‘rniga, "hurmatga asoslangan muloqot" strategiyasi — bu safar ham uncha samara bermayotgandek. Qarshi tomonlar uning siyosiy miqyosdagi bosimini rad etmoqda.
Saylovoldi va’dalar va hozirgi real vaziyat o‘rtasidagi farq esa, uning tashqi siyosatdagi samaradorligi haqida jiddiy savollarni keltirib chiqarmoqda.
