AQSH prezidenti Donald Tramp butun dunyo mamlakatlari uchun yangi boj tariflarini joriy etishini e’lon qildi. Ushbu chora-tadbirlarga ko‘ra, O‘zbekiston uchun 10 foizlik boj belgilash rejalashtirilgan. Yangi tariflarning mamlakatimiz iqtisodiyotiga qanday ta’sir qilishi haqida iqtisodchi Mirkomil Xolboyev tahlil o‘tkazdi.
O‘zbekiston va AQSH o‘rtasidagi savdo aloqalari
2024 yilda O‘zbekistonning AQSH bilan tashqi savdo aylanmasi 882 mln dollarni tashkil qildi, bu 2023 yilga nisbatan 15,2 foizga ko‘p. Shuningdek, AQSHga eksport hajmi 314,7 mln dollar, import esa 564,3 mln dollarga yetdi. Ammo bu raqamlardan kelib chiqib, Amerika O‘zbekistonning asosiy savdo hamkori emasligini ko‘rish mumkin. AQSHga eksport hajmi mamlakatimizning umumiy eksportining atigi 1,2 foizini tashkil etadi.
Yangi tariflarning O‘zbekiston eksportiga ta’siri
Xolboyev tahliliga ko‘ra, AQSHga eksport qilinuvchi mahsulotlarning 86 foizi xizmatlar eksportidan iborat. Bu esa yangi tariflarga tushmaydi. Ya’ni faqat qolgan 14 foiz tovarlar eksportingina yangi tariflardan ta’sirlanadi.
Mamlakatimiz AQSHga quyidagi tovarlarni eksport qiladi:
- Ochiqlanmagan tovarlar (9999) – 7,9 mln dollar.
- Qimmatbaho metallar (7112) – 6,6 mln dollar.
- Alyuminiy – 6,6 mln dollar.
Ushbu tovarlarga qo‘shimcha 10 foizlik boj joriy etilgani bilan, bu umumiy eksport hajmiga katta ta’sir ko‘rsatmaydi.
Tariflarning umumiy iqtisodiy oqibatlari
To‘g‘ridan to‘g‘ri ta’sir katta bo‘lmasa-da, AQSHning yangi tarif siyosati butun dunyoda iqtisodiy o‘sishni sekinlashtirishi mumkin. Bu esa O‘zbekistonning asosiy savdo hamkorlari – Xitoy, Turkiya, Qirg‘iziston va Tojikiston kabi davlatlar iqtisodiyotiga ham salbiy ta’sir o‘tkazadi. Savdo o‘sishi sekinlashgan taqdirda, ushbu mamlakatlarga qiladigan eksportibiz ham pasayishi mumkin.
Biroq, ayrim ijobiy jihatlar ham mavjud:
- Oltin narxi oshishi kutilmoqda – Bu O‘zbekistonning asosiy eksport tovarlaridan biri bo‘lib, tashqi savdo balansiga ijobiy ta’sir qilishi mumkin.
- Import arzonroq bo‘lishi mumkin – AQSHning bojlari global bozorda ayrim tovarlar narxini pasaytirishi ehtimoli bor. Bu esa O‘zbekistonga keladigan import mahsulotlarini arzonlashtirishi mumkin.
Shu bilan birga, bunday holat ichki ishlab chiqaruvchilar uchun yangi raqobat muhitini yuzaga keltirishi va ularning bozordagi mavqeiga ta’sir qilishi mumkin.
Yangi tariflarning O‘zbekistonga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta’siri juda kam, chunki AQSH bilan savdo aylanmasi u qadar katta emas. Shuningdek, xizmatlar eksporti bojdan ozod bo‘lgani sababli, eksportimizga katta zarba bo‘lishi kutilmayapti.
Biroq, AQSHning bojlarni joriy etishi dunyo iqtisodiyotiga ta’sir ko‘rsatadi va bu O‘zbekistonning asosiy savdo hamkorlari orqali iqtisodiyotimizga bilvosita ta’sir qilishi mumkin. Shu sababli, tashqi bozorlardagi o‘zgarishlarga tayyor turish va iqtisodiy diversifikatsiyani kuchaytirish muhim ahamiyat kasb etadi.
