So‘nggi yillarda iqlim o‘zgarishi va global isish sayyoramizning tabiiy resurslariga jiddiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Avstraliyaning Melburn universiteti tadqiqotchilari olib borgan izlanishlarga ko‘ra, chuchuk suv zaxiralari oxirgi 20 yil ichida keskin kamaygan.
Suv kamayishi va uning sabablari
Gidrologiya professori Dongriol Ryu va uning hammuallifi Ki-Von So tomonidan olib borilgan tadqiqot natijalariga ko‘ra, global isish tuproq, ko‘llar, daryolar va qor to‘plamidagi suv miqdorini sezilarli darajada kamaytirgan.
Eng tashvishlanarli fakt shundaki, so‘nggi 20 yil ichida Yerdagi tuproq namligi 2000 gigatonnadan ko‘proq qisqargan. Bu Grenlandiyada 2002-2006 yillarda yuz bergan muz yo‘qotishidan ikki baravar ko‘p.
Qurg‘oqchilik va suv toshqinlari xavfi
Iqlim o‘zgarishi nafaqat suv tanqisligi, balki yomg‘irlar va suv toshqinlari xavfini ham orttirmoqda. Mutaxassislarning ta’kidlashicha:
- Ilgari o‘n yilda bir marta sodir bo‘ladigan qurg‘oqchilik hodisalari hozir ancha tez-tez yuz bermoqda.
- Qurg‘oqchilikdan so‘ng kuchli yomg‘irlar kuzatilsa ham, tuproqning elastikligi pasaygani sababli yer osti suvlari zaxirasi tiklanmaydi.
- Dengiz sathining ko‘tarilishi va Yer qutbining surilishi kabi hodisalar global isish bilan bevosita bog‘liq.
Iqlim o‘zgarishiga qarshi qanday choralar ko‘rish kerak?
Dongriol Ryuning ta’kidlashicha, suv zaxiralarini saqlab qolish uchun insoniyat suv resurslaridan foydalanish usullarini qayta ko‘rib chiqishi lozim. Bu degani:
- Qishloq xo‘jaligida suvni tejash texnologiyalarini qo‘llash.
- Chuchuk suv manbalarini himoya qilish va toza suvni qayta ishlashni rivojlantirish.
- Yirik shaharlarda suv iste’molini kamaytirish choralarini ko‘rish.
Yer tebranishlari – tabiatning "elektrokardiogrammasi"
Tadqiqot shuningdek, Yerning aylanishidagi yengil tebranishlar sayyoradagi namlik darajasi bilan bog‘liq ekanligini tasdiqladi. Potsdam universiteti professori Luis Samaniyego bu hodisani sayyoraning elektrokardiogrammasi deb atadi. Unga ko‘ra, bu o‘zgarishlarga befarq qarash sog‘liq muammolariga e’tiborsiz munosabatda bo‘lish bilan barobar.
Chuchuk suv zaxiralarining kamayishi butun dunyo uchun jiddiy xavf tug‘dirmoqda. Agar insoniyat suvdan oqilona foydalanish choralarini ko‘rmasa, yaqin kelajakda suv tanqisligi nafaqat qishloq xo‘jaligiga, balki umumiy global iqtisodiyotga va aholining yashash sharoitlariga katta ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Iqlim o‘zgarishiga qarshi kurash va suv resurslaridan tejamkorlik bilan foydalanish insoniyatning asosiy vazifalaridan biriga aylanishi kerak.
