Har bir smartfon egasi uchun eng yoqimsiz voqealardan biri — bu qurilmaning o‘g‘irlanishi yoki yo‘qolishidir. Bu vaziyatda ko‘pchilik telefonni topishdan umidini uzadi va yangi qurilma sotib olishga majbur bo‘ladi. Biroq bugungi texnologiyalar qurilmalarning joylashuvini kuzatib borish imkoniyatini bermoqda. Shu orqali butun dunyo bo‘ylab o‘g‘irlangan iPhone smartfonlarining quyidagi manzili aniqlandi: Xitoyning Shenchjen shahridagi “Feiyang Times” binosi.
Mazkur bino butun dunyodagi Apple qurilmalari egalari uchun haqiqiy “qo‘rqinchli tush”ga aylangan. Financial Times nashrining surishtiruvi natijalariga ko‘ra, bu yerda o‘g‘irlangan va yo‘qolgan iPhone smartfonlarining yuzlab, balki minglab nusxalari to‘planib qolgan. London, Nyu-York, Los-Anjeles kabi yirik shaharlardagi o‘g‘irlangan qurilmalar bir hafta ichidayoq ushbu binoga yetib borishi ma’lum qilingan.
“Feiyang Times” rasman smartfon ta’mirlash va sotish bilan shug‘ullanuvchi markaz sifatida faoliyat olib boradi. Biroq jabrlanuvchilarning Apple forumlarida bildirgan fikrlariga ko‘ra, binoda hammasi ham oddiy va to‘g‘ri emas. Xususan, binodagi to‘rtinchi qavatda ishlatilgan, ayrim hollarda esa o‘g‘irlangan iPhone smartfonlarini sotuvchi do‘konlar joylashgan bo‘lib chiqdi.
Bu yerda faqat butun qurilmalargina emas, balki bloklangan, yaroqsiz holatdagi qurilmalar ham yig‘ilmoqda. Mazkur qurilmalar ehtiyot qismlarga bo‘lib sotiladi. Bu kabi mahsulotlarga talab juda yuqori ekani bois, sotuvchilar qurilmaning kelib chiqishiga umuman ahamiyat berishmaydi. Binodagi do‘konlarda hatto bloklangan holatdagi qurilmalar ham katta ehtiyoj bilan sotib olinadi.
Londonda yashovchi Sem Amranining voqeasi bu holatning qanchalik jiddiyligini ko‘rsatadi. Semning yangi iPhone 15 Pro smartfoni shahar ko‘chalarida uning qo‘lidan tortib olingan. U qurilmasini onlayn kuzatib borish funksiyasidan foydalanib, telefonning keyingi yo‘nalishini aniqlashga muvaffaq bo‘lgan. Smartfon Londondagi bir necha manzillarda bo‘lib, keyin Honkong orqali Xitoyning Shenchjen shahriga yetib borgan. Bu orqali qurilmaning aniq manzili ma’lum bo‘ldi.
Jabrlanuvchilarning ta’kidlashicha, telefon o‘g‘irlanganidan keyin firibgarlar qurilma egalari bilan hatto iMessage orqali aloqaga chiqishgan. Ular egalarini telefon blokini ochishga majburlash uchun turli tahdidlarga qo‘l urishgan. Agar egalari ularning talabini bajarmasa, qurilmaning asosiy ehtiyot qismi bo‘lgan ona platani sotish va undagi shaxsiy ma’lumotlarni oshkor qilish bilan tahdid qilishgan.
Aslida, bloklangan qurilmalardan ma’lumotlarni olish deyarli mumkin emas. Biroq bu kabi tahdidlar telefon egalari, ayniqsa, texnik bilimga ega bo‘lmagan foydalanuvchilar uchun jiddiy qo‘rquv tug‘dirishi mumkin. Apple korporatsiyasi bu holat yuzasidan hozircha rasmiy izoh bermagani holatning jiddiyligidan dalolatdir.
Ekspertlarning aytishicha, bu kabi holatlar qurilmalarni bloklash va o‘g‘irlikka qarshi kurashish tizimlarining kamchiliklari borligidan dalolat beradi. Biroq Apple hamda boshqa texnologiya kompaniyalari bu kabi vaziyatlarni kamaytirish bo‘yicha hali ham aniq va to‘liq yechim taklif eta olmagan.
Shenchjen shahri esa butun dunyoda o‘g‘irlangan qurilmalarni yig‘uvchi markazga aylangan. Bu yerda qurilmalar ehtiyot qismlarga bo‘lib sotiladi va butun dunyoga tarqatiladi. Bu esa butun dunyoda o‘g‘irlangan smartfonlar sonining ko‘payishiga sabab bo‘lmoqda. Tahlilchilarning fikricha, xalqaro politsiya va huquqni muhofaza qilish idoralari bu kabi holatlarga qarshi xalqaro miqyosda keng ko‘lamli tadbirlar ko‘rishi lozim.
Shu bilan birga, qurilmalarni sotib olayotgan har bir kishi uning kelib chiqishiga jiddiy e’tibor qaratishi kerak. Agar xaridorlar bu kabi qurilmalarni sotib olmasa, o‘g‘irlangan qurilmalar bozori o‘z-o‘zidan yo‘q bo‘lib ketadi.
Bu holat butun dunyoda katta rezonans uyg‘otdi. Ko‘plab foydalanuvchilar Apple korporatsiyasidan bu kabi vaziyatlarga qarshi yanada kuchliroq va samaraliroq choralar ko‘rishni talab qilishmoqda. Bu holat nafaqat Apple, balki boshqa smartfon ishlab chiqaruvchi kompaniyalar uchun ham jiddiy saboq bo‘lishi lozim.
Zamin.uz tahririyati bu kabi holatlarni diqqat bilan kuzatib boradi va o‘quvchilarimizga telefonlarining xavfsizligi borasida doimo ehtiyotkor bo‘lishni tavsiya qiladi. Telefonlarimiz biz uchun shunchaki qurilma emas, ular bizning shaxsiy hayotimizning muhim bir qismiga aylangan. Ularning xavfsizligini ta’minlash esa har bir foydalanuvchining burchidir.
