Olimlar umrni uzaytirish sirini ochib berishdi
@ Surat: Frol Tarnovskiy / NewsFrol
Xalqaro tadqiqotchilar guruhi inson umrini uzaytirish sohasida ulkan yutuqqa erishganini e’lon qildi. Yetakchi biolog va genetiklar tomonidan ishlab chiqilgan yangi texnologiya qarish jarayonini sezilarli darajada sekinlashtirib, umr davomiyligini o‘nlab yillarga uzaytirishi mumkin.
Genetik inqilobmi yoki ilmiy fantastikami?
Bu kashfiyotning asosi genlarni tahrirlash usuliga asoslangan bo‘lib, u hujayralarni qayta tiklash jarayoniga javobgar bo‘lgan maxsus DNK qismlarini faollashtirishga qaratilgan. Olimlarning ta’kidlashicha, yangi texnologiyalar yordamida qarishning zararli ta’sirini minimallashtirish va saraton, demensiya hamda yurak-qon tomir kasalliklari kabi yoshga bog‘liq xastaliklarning oldini olish mumkin.
Kashfiyotning asosiy omillaridan biri ilgari aniqlangan SIRT6 oqsili bo‘lib, u “uzoq umr geni” sifatida tanilgan. Mazkur oqsilni faollashtirish bo‘yicha o‘tkazilgan laboratoriya tajribalarida sichqonlarning umrini qariyb 30 foizga uzaytirishga muvaffaq bo‘lingan. Olimlar ushbu metodni yaqin yillarda odamlarga moslashtirish mumkinligiga ishonch bildirmoqda.
Axloqiy muammolar va ehtimoliy oqibatlar
Har qanday ilmiy inqilob kabi, bu texnologiya ham turli bahs va savollarni keltirib chiqarmoqda. Bir tomondan, inson umrini uzaytirish – ulkan kashfiyot bo‘lsa, boshqa tomondan, bu jamiyat oldida yangi ijtimoiy va iqtisodiy muammolarni yuzaga keltirishi mumkin.
Muhim savollar quyidagilar:
- Genetik yosharishni kimlar o‘ziga ravo ko‘ra oladi?
- Umr uzayishi sayyoramizda haddan tashqari aholining ko‘payishiga olib kelmaydimi?
- O‘rtacha umr ko‘payishi iqtisod va pensiya tizimiga qanday ta’sir qiladi?
Ba’zi mutaxassislarning fikricha, bu texnologiya faqatgina jamiyatning yuqori qatlamiga – ya’ni boylarga taqdim etilishi mumkin, bu esa ijtimoiy tengsizlikni yanada chuqurlashtiradi. Boshqalar esa bu metod ommaviy ravishda joriy qilinsa, tibbiyot va sog‘liqni saqlash tizimida yangi davr boshlanishini ta’kidlamoqda.
Kelajakda nimalar kutmoqda?
Tadqiqotlar yakuniy bosqichga yetib kelgan va yaqin yillarda insonlarda ilk klinik sinovlar o‘tkazilishi mumkin. Agar olimlarning prognozlari o‘z isbotini topsa, biz XXI asrning eng muhim biotexnologik inqilobi arafasida turibmiz.
Insoniyat bu yangi davrga tayyormi? Yoki axloqiy masalalar texnologiyaning ommalashishini sekinlashtiradimi? Bu savollarga faqat vaqt javob bera oladi.
