Tailandning siyosiy sahnasida yana shov-shuvli voqea qayd etildi — mamlakatning Oliy ma’muriy sudi 22 may kuni sobiq bosh vazir Yinglak Chinavatni davlatga yetkazilgan iqtisodiy zarar uchun javobgar deb topdi va undan 10 milliard bat (305 million dollar) tovon to‘lashni talab qildi. Bu haqda Reuters agentligi xabar berdi.
Yinglak Chinavat — mamlakat tarixidagi birinchi ayol bosh vazir, 2011 yilda hokimiyat tepasiga kelgan va 2014 yildagi harbiy to‘ntarish ortidan lavozimini tark etgan edi. U sud tomonidan 2017 yilda xizmat vazifasiga bee’tibor bo‘lgani uchun besh yilga ozodlikdan mahrum etilgan va o‘sha paytdan beri chet elda yashab kelmoqda.
Fermerlarga yordam dasturi — davlatga milliardlab zarar
Yinglak rahbarligi davrida amalga oshirilgan eng katta loyihalardan biri — fermerlarga moliyaviy yordam berish maqsadida ishlab chiqilgan “guruch dasturi” bo‘lgan. Unga ko‘ra, davlat fermerlardan bozor narxidan 50% qimmatga guruch sotib olgan. Hukumat bu orqali qishloq xo‘jaligi sohasini rag‘batlantirishni maqsad qilgan, biroq bu siyosat amalda iqtisodiy halokatga aylandi — omborlarda sotilmagan millionlab tonna guruch to‘plandi va davlat milliardlab bat yo‘qotdi.
Sudning asosiy xulosasi: xizmatga bee’tiborlik
Sud qarorida Yinglakning faoliyati “haddan tashqari bee’tiborlik” sifatida baholangan. Sudyalar ta’kidlashicha, u yuqori lavozimda bo‘lgan paytda davlatning moliyaviy manfaatlarini yetarlicha himoya qila olmagan va siyosiy populizm oqibatida mamlakat budjetini og‘ir holatga solgan.
Shu bilan birga, sud avvalroq qo‘yilgan 35 milliard batlik tovon talabini asossiz deb topdi va javobgarlik haddan oshirilganini tan oldi. Hukm yangi miqdor — 10 milliard bat bilan cheklandi.
Siyosiy kontekst va Shinavat sulolasi
Qaror mamlakatdagi siyosiy vaziyat fonida, “Pheu Thai” partiyasining hokimiyatga qaytgani va Yinglakning akasi — sobiq bosh vazir Taksin Chinavatning 15 yildan so‘ng yurtiga qaytganiga to‘g‘ri kelmoqda. Uning qizi Paetongtan Chinavat hozirda amalga yaqin siyosiy shaxslardan biri sanaladi.
Shinavatlar oilasi o‘zlariga qarshi sud ishlarini siyosiy ta’qib deb hisoblaydi va mamlakatdagi konservativ tuzilmalar ularni siyosiy sahnadan chetlatish uchun harakat qilayotganini ta’kidlaydi.
Yinglakning javobi: hukm adolatdan yiroq
Yinglak Chinavat jurnalistlarga yo‘llagan bayonotida, sud tomonidan talab qilingan tovon miqdori — 10 milliard batni “haddan tashqari va adolatsiz” deb atadi. U mazkur qaror ortida siyosiy motivlar turishi mumkinligini inkor etmadi.
Mazkur qaror Tailandda siyosat va sud tizimi o‘rtasidagi o‘ta mushkul aloqalarni yana bir bor ochiqlab berdi. Harbiylar ta’siridagi sud qarori, fermerlarga yordam dasturi orqali mamlakat iqtisodiyotida yuzaga kelgan inqiroz va siyosiy liderning taqdiri — bularning barchasi Tailanddagi demokratik jarayonlar qanday yo‘nalish olayotganini ko‘rsatadi.
Zamin.uz tahririyati mazkur jarayonlarni diqqat bilan kuzatib boradi. Siz ushbu hukm yuzasidan qanday fikrdsiz? Bu haqiqatan adolatmi yoki siyosiy qaytarishmi?
