Fransiya prezidenti Emmanuel Makron Yevropa davlatlari tomonidan Ukrainadagi urushni to‘xtatish bo‘yicha ishlab chiqilgan tinchlik rejasi haqida ma’lumot berdi. Le Figaro nashriga ko‘ra, Buyuk Britaniya va Fransiya ushbu tashabbus ustida bir necha oy davomida ish olib borgan.
Makron ta’kidlaganidek, reja rasman AQSHga ham taqdim etiladi va unda qator muhim jihatlar mavjud.
Tinchlik rejasi nimaga asoslangan?
Yevropaning Ukraina va Rossiya o‘rtasida bir oylik qisman sulh joriy etish taklifi tinchlik muzokaralarini boshlash uchun ilk qadam sifatida ko‘rib chiqilmoqda. Biroq bu yarashuv faqat havo va dengiz hujumlariga taalluqli bo‘lib, quruqlikdagi jangovar harakatlarga ta’sir qilmaydi.
Makron bu haqda quyidagicha izoh berdi: "O‘t ochish to‘xtatilgan taqdirda, front bo‘ylab uning rioya qilinishi qanday nazorat qilinishi juda qiyin bo‘ladi."
Shu sababli, rejaning dastlabki bosqichi havo va dengizdagi mojarolarni yumshatishga qaratilgan. Bu esa Ukraina energetika obyektlariga qilingan hujumlarni kamaytirish va tinch aholi orasidagi yo‘qotishlarni pasaytirishga xizmat qiladi.
Yevropa davlatlari Ukrainaga tinchlikparvar qo‘shin yuborishi mumkin
Makronning so‘zlariga ko‘ra, rejaning ikkinchi qismi Yevropa davlatlarining Ukrainaga tinchlikparvar kontingent jo‘natishini ko‘zda tutadi. Biroq bu jarayon faqat keyingi bosqichda va urushni to‘xtatish muzokaralari yakunlangach amalga oshiriladi.
"Yaqin haftalarda Ukraina tuprog‘ida Yevropa qo‘shinlari bo‘lmaydi. Biz bu vaqtdan o‘t ochishni to‘xtatishga, muzokaralarga va tinchlik shartnomasi imzolangandan keyin qo‘shinlarni joylashtirishga foydalanishimiz mumkin," — dedi Makron.
Bu reja Ukrainadagi vaziyatni barqarorlashtirish va kelajakda xavfsizlik kafolatlarini shakllantirish uchun asos sifatida ko‘rib chiqilmoqda.
Zelenskiy bu reja haqida nima deydi?
Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy Londonga tashrifi chog‘ida jurnalistlar tomonidan bu rejadan xabardormisiz? degan savolga javoban:
"Men hamma narsadan xabardorman," — dedi. Bu Zelenskiy Fransiya va Buyuk Britaniyaning ushbu tashabbusi haqida oldindan ma’lumotga ega ekanligini anglatadi.
Makron Yevropaning mudofaa xarajatlarini oshirishni taklif etmoqda
Makron Yevropa davlatlari mudofaa sohasiga hozirgidan ko‘proq mablag‘ ajratishi kerakligini ta’kidladi.
"So‘nggi uch yil davomida ruslar mudofaaga YAIMning 10 foizini sarflamoqda. Shuning uchun Yevropa mamlakatlari ham 3 yoki 3,5 foizlik chegarani belgilab, kelajakka tayyorgarlik ko‘rishi kerak. Bu ko‘plab davlatlar hali yeta olmagan 2 foizdan ancha farq qiladi," — dedi Fransiya prezidenti.
Bu esa NATO va Yevropa davlatlari mudofaa imkoniyatlarini kuchaytirish niyatida ekanligini ko‘rsatadi.
London sammiti va Ukraina mojarosining kelajagi
2 mart kuni Londonda Rossiya-Ukraina urushini hal qilishga bag‘ishlangan sammit bo‘lib o‘tdi. Unda Yevropa davlatlari, Turkiya va Kanada yetakchilari ishtirok etdi. Bu xalqaro diplomatik sa’y-harakatlarning yanada faollashganini ko‘rsatmoqda.
Shuningdek, sammitda Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy ham qatnashdi.
Tramp va Zelenskiy o‘rtasidagi mojaro va uning oqibatlari
Buyuk Britaniya va Fransiya Yevropa tinchlik rejasi ustida ish olib borayotgan bir paytda, 28 fevral kuni Vashingtonda Zelenskiy va Tramp o‘rtasida keskin mojaro yuz berdi.
Oq uydagi bahslardan so‘ng Zelenskiydan prezident ma’muriyati binosini tark etish so‘ralgan, shuningdek, Ukrainadagi foydali qazilmalar bo‘yicha kelishuv imzolanmay qolgan. Bu voqea AQSH va Ukraina munosabatlariga jiddiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Fransiya va Buyuk Britaniyaning Ukraina bo‘yicha tinchlik rejasi Yevropa Ittifoqi va NATOning urushni diplomatik yo‘l bilan hal qilish niyati borligini ko‘rsatmoqda.
✅ Rejaning asosiy maqsadlari:
- Havo va dengiz hujumlarini vaqtincha to‘xtatish.
- Kelajakda tinchlik shartnomasini imzolash uchun muzokaralar o‘tkazish.
- Yevropa davlatlarining tinchlikparvar qo‘shin jo‘natishini muhokama qilish.
Fransiya prezidenti Makron Yevropaning mudofaa xarajatlarini oshirish kerakligini ham ta’kidlab, Yevropa davlatlarini kelajakdagi muammolarga tayyor turishga chaqirdi.
Shu bilan birga, Zelenskiy va Tramp o‘rtasidagi mojaro Ukraina va G‘arb davlatlari o‘rtasidagi munosabatlarga ta’sir o‘tkazishi mumkin.
Endi esa, Yevropa va AQSH o‘rtasidagi ushbu tinchlik tashabbuslari qanday yo‘l tutishi va Rossiya-Ukraina urushining kelajagi qanday bo‘lishi ko‘p jihatdan muzokaralar natijalariga bog‘liq.
