So‘nggi yillarda O‘zbekistonda narkotik moddalar bilan bog‘liq jinoyatlar soni keskin oshmoqda. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, oxirgi besh yil ichida bunday huquqbuzarliklar ikki barobarga ko‘paygan, musodara qilingan sintetik moddalar miqdori esa o‘n barobar oshgan. Bu haqda Narkotiklarni nazorat qilish milliy markazining katta inspektori Sarvar O‘rmonov ma’lum qildi.
2024 yilning o‘zida 12 mingdan ortiq jinoiy ish qo‘zg‘atilgan, bu o‘tgan yilga nisbatan qariyb 25 foiz ko‘pdir. O‘rmonovning ta’kidlashicha, o‘sishning asosiy sababi jinoiy guruhlarning faoliyatining kuchayishi bilan birga, savdo tizimining zamonaviylashuvi hisoblanadi.
Endilikda narkotik moddalar messenjerlar va ijtimoiy tarmoqlar orqali tarqatilmoqda. Kuryerlar "zakladka" deb ataluvchi yashirin joylarni koordinatalar yordamida belgilar, pullar esa onlayn tarzda o‘tkaziladi.
Bu tizim anonimlikni ta’minlab, huquqni muhofaza qiluvchi organlar uchun kuzatuvni qiyinlashtiradi. Ilgari asosiy tahdid opiatlar va an’anaviy moddalardan iborat bo‘lgan bo‘lsa, hozirda vaziyat o‘zgardi.
Mefedron, spays, A-PVP kabi yangi sintetik moddalar tez sur’atlarda bozorda tarqalmoqda. Ular yashirin laboratoriyalarda arzon va tez ishlab chiqariladi, tashilishi oson, ta’siri esa ancha kuchli.
Mutaxassislar bu moddalarning nafaqat arzonligi, balki odamni tez qaramlikka olib kelishini ta’kidlamoqda. Bugungi kunda narkotik savdosi ko‘pincha internet orqali amalga oshirilmoqda.
Telegram, Instagram kabi messenjerlardagi yopiq kanallar orqali xaridorlar pulni onlayn to‘lab, kuryerlar esa "zakladka"ni belgilangan joyga joylashtirib, foto hisobot yuboradi. Bu usul jinoyatchilar uchun xavfsiz, biroq davlat nazorati uchun murakkab tizimdir.
Shuningdek, faqat retsept asosida sotilishi kerak bo‘lgan pregabalin, sibutramin va tropikamid kabi dori vositalari noqonuniy aylanmada keng tarqalmoqda. Ularning ko‘plari internet orqali yoki nazoratsiz dorixonalarda sotilmoqda.
So‘nggi uch yil ichida ushbu dori vositalarining musodara qilinishi bir necha barobar oshgan. Mutaxassislar buni yangi turdagi qaramlik epidemiyasi deb atashmoqda.
Ekspertlarning fikricha, narkotik muammosi faqat jinoyatchilik emas, balki sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xavfsizlik masalasidir. Sintetik moddalar arzonligi va keng tarqalishi ularni yoshlar orasida ommalashtirmoqda.
Bu esa jamiyat uchun uzoq muddatli salbiy oqibatlarga – sog‘lom avlod xavfsizligi va ruhiy barqarorlikning buzilishiga olib kelishi mumkin. Huquqni muhofaza qiluvchi organlar narkotiklarga qarshi kurashni kuchaytirmoqda.
Lekin mutaxassislar fikricha, muammoni faqat jazo choralariga tayanmasdan, ta’lim, profilaktika va jamoatchilik ongini oshirish orqali ham hal etish lozim. Shunday qilib, O‘zbekistonda narkotiklarga qarshi kurash yangi bosqichga ko‘tarildi, ammo sintetik moddalar tez tarqalishi bu yo‘ldagi asosiy muammo bo‘lib qolmoqda.
Manba: zamin.uz
