Istanbul meri Imomo‘g‘lining hibsga olinishi: Turkiya siyosiy inqiroz ostonasida

19 mart kuni Turkiya politsiyasi Istanbul meri, muxolifatdagi Respublika xalq partiyasi (CHP) vakili Akrom Imomo‘g‘lini hibsga oldi. Shuningdek, shahar ma’muriyatining 100 ga yaqin xodimi va matbuot kotibi ham qo‘lga olindi. Bu haqda CNN Turk xabar berdi.

Hibsga olish sabablari va korrupsiya ayblovlari

Mahalliy OAVga ko‘ra, Imomo‘g‘li konstitutsiyaviy tuzumga tajovuz qilish, jinoiy tashkilot tuzish va «Kurdiston ishchilar partiyasi»ga yordam berishda ayblanmoqda. Associated Press agentligining ta’kidlashicha, u tender va shartnomalar bilan bog‘liq korrupsiya ishi doirasida hibsga olingan.

Istanbulda xavfsizlik choralari kuchaytirildi

Imomo‘g‘lining hibsga olinishi ortidan shaharda bir nechta yo‘llar yopildi, to‘rt kun davomida har qanday namoyishlarni o‘tkazish taqiqlandi. Shuningdek, NetBlocks monitoring xizmati ma’lumotiga ko‘ra, Turkiyada X (sobiq Twitter), YouTube, Instagram va TikTok kabi ijtimoiy tarmoqlarga kirish cheklangan.

Iqtisodiy ta’sir: lira kursi va fond bozorida tushish

Bu voqea fonida turk lirasi kursi rekord darajada tushib ketdi. Toshkent vaqti bilan soat 12:42 da lira kursi bir dollar uchun 40,95 liraga qadar pasaydi, bu tarixdagi eng past ko‘rsatkich bo‘ldi. Keyinchalik, 13:10 da valyuta bir oz ko‘tarilib, 38,91 lirani tashkil etdi.

Borsa Istanbul 100 fond indeksi sessiya boshida 6,9 foizga tushib ketdi, shu sababli savdolar vaqtincha to‘xtatildi. Ular tiklanganidan so‘ng indeks 4,6 foizga pasaydi. Shuningdek, Turkiyaning 10 yillik davlat obligatsiyalari daromadliligi 175 punktiga oshib, 29,94 foizga yetdi – bu 2025 yildagi eng yuqori ko‘rsatkichdir.

Imomo‘g‘lining diplomi bekor qilindi

18 mart kuni Istanbul universiteti prokuratura so‘roviga ko‘ra, Imomo‘g‘lining 1995 yilda olgan diplomi bekor qilinganini ma’lum qildi. Universitet qarorini qonunbuzarliklar sabab deb izohladi. Bu muxolifatchi siyosatchining prezidentlik saylovlarida ishtirok etishiga to‘sqinlik qilish maqsadida qo‘yilgan siyosiy to‘siq sifatida baholanmoqda, chunki Turkiyada oliy ma’lumotga ega bo‘lish prezidentlik uchun nomzod sifatida ko‘rsatilishning majburiy sharti hisoblanadi.

Imomo‘g‘li: «Huquq va erkinliklar uchun kurashda qat’iy turaman!»

Siyosatchining hibsga olingani haqidagi xabarlardan keyin uning ijtimoiy tarmoqlardagi sahifasida shunday xabar paydo bo‘ldi: «Xalq irodasini qo‘rqitish yoki qonunga xilof xatti-harakatlar bilan bo‘g‘ib bo‘lmaydi. Men nafaqat Istanbulning 16 million aholisiga, balki Turkiyaning 86 million fuqarosiga va butun dunyo bo‘ylab demokratiya hamda adolatni qo‘llab-quvvatlovchi barchaga ishonib, qat’iy turibman. Men asosiy huquq va erkinliklar uchun kurashda qat’iy turaman!»

Siyosiy muammolar va muxolifatga bosim

Respublika xalq partiyasi 23 mart kuni Imomo‘g‘lini keyingi prezidentlik saylovlarida nomzod sifatida e’lon qilish rejasini muhokama qilish uchun qurultoy o‘tkazmoqchi edi. Turkiyada navbatdagi prezidentlik saylovlari 2028 yilda bo‘lib o‘tishi rejalashtirilgan, ammo muddatidan oldin saylovlar o‘tkazilishi ham ehtimoldan xoli emas.

2024 yilda Turkiyada munitsipal saylovlar bo‘lib o‘tgan, unda muxolifat nomzodlari Anqara va Istanbulda Erdo‘g‘anning Adolat va taraqqiyot partiyasi vakillarini mag‘lub etgandi. Adolat va taraqqiyot partiyasi 20 yil ichida ilk marta mahalliy saylovlarda bunchalik yomon natija ko‘rsatdi.

Turkiyada siyosiy inqiroz boshlanadimi?

Imomo‘g‘lining hibsga olinishi va diplomining bekor qilinishi muxolifatga qarshi bosim sifatida baholanmoqda. Uning qo‘lga olinishi Turkiyada ichki siyosiy keskinlikni oshirishi, xalqaro hamjamiyat esa bu holatni demokratik jarayonlarga aralashish sifatida baholashi mumkin. Turkiya siyosiy hayotida katta o‘zgarishlar kutilmoqda.