Madagaskarda uch haftadan ortiq davom etgan ommaviy norozilik namoyishlari mamlakatda siyosiy inqilob bilan yakunlandi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Prezident Andri Radzuelina mamlakatni tark etgan, hokimiyat esa armiya qo‘liga o‘tdi. 14 oktabr kuni CAPSAT elita harbiy bo‘linmasi rahbari polkovnik Maykl Randrianirina televideniye orqali chiqish qilib, “Biz hokimiyatni qo‘lga oldik” deb e’lon qildi.
Uning so‘zlariga ko‘ra, harbiylar senat, konstitutsiyaviy sud va saylov komissiyasi faoliyatini vaqtincha to‘xtatgan. Shu bilan birga, parlamentning quyi palatasi — Milliy majlis hozircha o‘z ishini davom ettirmoqda.
Qiziq tomoni shundaki, harbiylar bayonotidan bir necha daqiqa oldin deputatlar Radzuelinni impichment orqali lavozimidan ozod etish uchun ovoz bergan. Ammo bu qarorning qonuniyligi shubha ostida, chunki prezident o‘sha paytda parlamentni tarqatib yuborish haqida farmon chiqargan edi.
Radzuelina mamlakatni dushanba kuni tark etgan. U murojaatida hayoti xavf ostida ekanini aytib, Madagaskarning yo‘q bo‘lishiga yo‘l qo‘ymasligini ta’kidladi.
Reuters agentligi xabariga ko‘ra, u Fransiya prezidenti Emmanuel Makronning roziligi bilan fransuz harbiy samolyotida mamlakatdan olib chiqilgan. Fransiya Madagaskarning sobiq mustamlakasi bo‘lib, orol 1960 yilda mustaqillikka erishgan.
Makron Madagaskardagi voqealar yuzasidan izoh berib, “Fransiya yoshlarning noroziligini tushunadi, ammo harbiylar bu holatdan siyosiy maqsadlarda foydalanmasligi kerak” dedi. Parij hozircha voqealarga bevosita aralashish niyatida emasligini ma’lum qildi.
Madagaskarda norozilik namoyishlari 25 sentyabrda boshlangan. Dastlab aholining uzoq davom etgan elektr energiyasi va suv tanqisligidan norozi bo‘lishi asosiy sabab bo‘lgan.
Keyinchalik talablar siyosiy tus olib, hukumat va prezidentning iste’fosini talab qilishga aylangan. Prezident avvalroq hukumatni iste’foga chiqargan va namoyishchilar bilan muloqotga tayyorligini bildirgan.
Shuningdek, u poytaxt Antananarivudagi uzilishlar bir oy ichida bartaraf etilmasa, lavozimini ixtiyoriy tark etishga va’da bergan. Biroq bu qadamlar tinchlikka olib kelmadi.
Birlashgan Millatlar Tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra, namoyishlarni kuch bilan tarqatish jarayonida 22 kishi halok bo‘lgan, rasmiy ma’lumotlarda esa 12 nafar namoyishchi o‘limi tasdiqlangan. Voqealar keskinlashishiga CAPSAT elita bo‘linmasining ham namoyishchilar tarafini olishi sabab bo‘lgan.
Ular hukumat buyruqlarini bajarishni rad etib, boshqa harbiy tuzilmalarni ham shunday qilishga chaqirgan. Qayd etish lozimki, aynan shu CAPSAT bo‘linmasi 2008 yilda ham Andri Radzuelinni hokimiyatga olib kelgan edi.
Madagaskar bugun dunyodagi eng qashshoq davlatlardan biri hisoblanadi. Aholining to‘rtdan uch qismi qashshoqlik chegarasidan past sharoitda yashaydi, o‘rtacha yillik daromad esa 600 dollardan oshmaydi.
Xalqaro tahlilchilarning fikricha, Madagaskardagi voqealar yaqinda Nepal, Marokash va Indoneziyada yoshlar boshchiligida bo‘lib o‘tgan “Z avlod namoyishlari”dan ilhomlangan. Bu harakatlar ijtimoiy tarmoqlardagi cheklovlar va ishsizlik kabi muammolar sabab paydo bo‘lgan bo‘lib, ularning asosiy shiori adolat va imkoniyatlar tengligi hisoblanadi.
Madagaskardagi norozilik namoyishlari nafaqat iqtisodiy, balki siyosiy islohotlarga ham ehtiyoj kuchayganini ko‘rsatmoqda. Bu holat mamlakatdagi siyosiy barqarorlik va ijtimoiy adolatning ta’minlanishi uchun jiddiy choralar ko‘rishni talab etadi.
